Kerkdienst in pioniersgemeente Stroom in Kampen

Het is een nieuw fenomeen: de pioniersgemeente. In Kampen is er een pioniersplek gevestigd in de nieuwbouwwijk ‘Onderdijks’. In een school. Ik besluit er een viering bij te wonen op zondag 20 oktober. Als ik aankom spelen er kinderen op het plein. Eén van hen hangt in het klimrek. Een ander doet iets met een bal. Bij de deur staan twee jonge mensen de stroom van gezinnen op te vangen. Ze krijgen een nieuwsbrief, worden welkom geheten en hen wordt aangeraden rechtsaf te buigen, waar koffie te krijgen is.

Er zijn deze ochtend ongeveer 300 mensen. Ze zitten in een halve cirkel op stoelen rond het podium, waar een bandje staat met een gitaar, een viool, percussie, een keyboard en een leadzanger. Achter de stoelen staat een verbrede halve wand, waar kinderen zitten.

Anneke, een moeder met een dochter op de arm, loopt naar de microfoon en heet mensen welkom. ‘Wat zijn we met onwijs veel mensen bij elkaar’, zegt ze, zich realiserend dat het herfstvakantie is en er maar zo lege stoelen hadden kunnen zijn. Dan neemt de leadzanger het over, Gerrit. Hij refereert aan enkele ‘netwerkvormende acties’, een alfanacht, een kledingbeurs, een voetbalwedstrijd met brood en een hamburger. Natuurlijk is het aan vrijwilligers te danken dat het goed loopt. ‘Maar we geloven dat de groei uiteindelijk wordt aangewakkerd door de Here God en zijn Geest. God die er deze week bij was. Hartelijk welkom in zijn huis. In zijn huis ben je altijd welkom’. Dan zet de band het eerste lied in: ‘Welkom in Gods huis’. De tekst verschijnt op twee televisiepanelen van de school. Een kind rent langs de stoelen in het gangpad, slipt weg, kijkt even ontnuchterd om zich heen en vervolgt de ren.

Er is een speciaal kindermoment voor de kinderen van groep 1 tot groep 4. Een moeder stelt een paar vragen. ‘Ben je blij of verdrietig als je jarig bent? Als je blij bent mag je gaan staan’. En: ‘Ben je blij of verdrietig als je ziek bent….’. ‘Blij of verdrietig als je een broertje krijgt….’ Daarna studeert ze met de kinderen een liedje in. ‘Of je nu blij bent of verdrietig’. De tekst komt uit ‘Oké voor kids' (nummer 224). Ze maakt er bewegingen bij en ook de kinderen op de halve wand achter in de kerk doen mee. Vervolgens gaan de tientallen kinderen van groep 1 tot en met groep 8 naar een eigen dienst. Er lopen vijftien vrijwilligers mee.

Voor deze dienst is Jurjen ten Brinke uitgenodigd uit Amsterdam. Zijn ouders wonen in het naburige IJsselmuiden. Hij wordt kort geïntroduceerd. Hij komt zelf uit de regio, maar woont al weer 27 jaar in het westen. ‘Ik ben hééél blij dat ik nu in de stad woon’, plaagt hij het publiek. Waarom hij in Amsterdam-Noord is gaan wonen? vraagt liturg Gerrit.  ‘Er wonen 100.000 mensen, er komen er jaarlijks 2.000 bij en maar 1 procent van de bevolking is kerkelijk. Wij hebben er nu 7 kerken’, vertelt Jurjen. (Ter vergelijking: De groei is groot voor een nieuwbouwlocatie; Almere – ter vergelijking – heeft 210.000 inwoners en krijgt er jaarlijks 6.000 bewoners bij).  

Jurjen spreekt een gebed uit: ‘Trouwe God, hemelse Vader, dank u wel dat we elkaar hier in Stroomdal mogen ontmoeten bij een open bijbel’. Het thema is ‘Hoop op de storm’. Als de overdenking zal inzetten, vraagt Jurjen eerst in kleine groepjes of tweetallen na te denken over een situatie waarop de situatie voor de bezoekers uitzichtloos was, wat men met die gevoelens heeft gedaan en wat er verder is gebeurd. Daarna leest hij enkele verzen uit Handelingen 27, over het schipbreuklijden van Paulus met andere gevangen en Romeinse soldaten op weg naar Rome. Ze stranden op Malta.

Jurjen houdt er een overdenking over van 20, 25 minuten. Er staat een muzieklessenaar op het podium waarop een bijbel ligt, maar Jurjen maakt toch vooral contact met de bezoekers, al kuierend over het podium, in de ene hand een microfoon en de andere hand breed uitwaaierend en af en toe met vier vingers weggestoken in de broekzak. Hij bevraagt de mensen over hun eigen problemen. En hij vraagt hoe mensen zich gedragen die geen problemen hebben. Of ze zijn als matrozen die een zinkend schip verlaten, of als mensen die zich voor elkaar verantwoordelijk weten. Hij noemt politici die Nederland willen opsluiten en de welvarendheid veilig willen stellen voor de huidige bewoners. ‘Superegoïstisch’, noemt Jurjen ten Brinke het .

Dan volgt een tweede gedachte. Over hoe Jezus vertrouwd was met het lijden. Zijn Gethsemané-ervaring. Hoe hij bad aan het kruis: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?’ Jurjen wijst er op dat het één van de weinige momenten is dat Jezus God afstandelijk aanspreekt als ‘God’, meestal noemt hij hem ‘Vader’. Paulus bemoedigt de schepelingen en reisgenoten. Hij zegt dat ze het leven zullen behouden en zullen stranden op ‘één of ander eiland’. Er is de zekerheid van een veilige aankomst, er blijft de onzekerheid van hoe het eiland heet. Jurjen noemt het een soort ‘disclaimer’.

En dan met een derde gedachte wijst Jurjen op het vervolg tijdens de storm. Paulus zegt niet dat hij de mensen een lied wil aanleren. Hij vraagt hen te eten en te drinken (vers 34). Want er zal straks wel gezwommen moeten worden.

De preek is persoonlijk en af en toe glimlachen mensen als ze een directe rede herkennen. Na de preek volgt er een Engelse evergreen ‘In Christ alone my hope is found’. En na de collecte voor Waypoint volgt er opnieuw een Engels lied, het clublied van Liverpool zullen voetbalfans zeggen: ‘You’ll never walk alone’. Sommige mensen wiegen mee op de aanstekelijke tonen. Kinderen van de oppas komen terug, zitten op vaders schoot, en nemen het ritme al deinend over. De collecte vindt plaats in een plastic Tupperware-bakje, onderin ligt de schijf van Givt, zodat je ook digitaal kunt storten als je dat zou willen.

Na het slotlied spreekt Jurjen een zegen uit, één hand aan de microfoon, één hand zegenend omhoog. Ingewijden herkennen de drieslag van Aärons zegen, maar dan in hedendaagse taal. De dienst duurde anderhalf uur.

Na afloop praat ik nog  even na. Over het initiatief dat nu al vijf jaar loopt. Iemand die vaker komt zegt dat de welsprekendheid van de voorganger voor hem wezenlijk is. Iemand anders noemt de sfeer heel prettig; hij gaat in de regel naar de Hoeksteen in IJsselmuiden, maar kiest voor Stroom als er een tweewekelijkse dienst is. Uit enquêtes blijkt – zegt iemand – dat tussen de 25 en 45 procent van de mensen nieuw in de wijk Onderdijks of het Stationskwartier is gekomen, bijna een time-out had overwogen, maar toch weer de draad van de kerkgang oppakt door de diensten in Stroom. Eén van de leidinggevenden zegt, dat men bezig is gesprekken te voeren om een betaalde kracht aan te stellen. Iemand voor een jaar, want men heeft niet de ambitie al te veel institutionele lading te krijgen.

Overijssel-Flevoland kent diverse pioniersplekken. Sommige zijn meer vanuit een projectgedachte opgezet rond een versmald idee: in Zwolle en Deventer zijn dergelijke plekken; Deventer heeft bijvoorbeeld een experiment met enkele kunstenaars die een verbeelding geven van een bijbelse gedachte en daaromheen wordt een ontmoeting georganiseerd. In Lemelerveld heeft het jeugdwerk een pioniersstatus en in Almelo is het pionierswerk aan één van de wijken gekoppeld. Dat laatste komt in de buurt van wat er in Kampen gebeurt. In Almere is een pioniersplek waar men met een buurtbus door een nieuwe wijk van 10.000 inwoners gaat.

Foto boven: Kinderen op het halve muurtje achter de stoelen.

Voor een kort filmfragment tijdens de collecte: klik hier

Voor eerdere kerkdiensten: 

Genemuiden
Welsum
Balkbrug
Hengelo
Zalk
Mastenbroek
Almelo 
Wierden
Ens
Wilsum
Enschede
Gramsbergen
Rijssen
Delden
Almere
Bant

Voor de dienst speelt de jeugd nog even op het schoolplein.

Een welkom bij de deur, 'rechtsaf kunt u koffie krijgen'.

Een goed gevulde school.

Met geel t-shirt de liturgist en leadzanger Gerrit van der Kolk, rechts naast hem de violiste die bijvoorbeeld solo en kwetsbaar later in de dienst het lied 'Leer mij uw weg' inzette, daarnaast nog zichtbaar Jurjen ten Brinke, Amsterdams evangelist en bekend van opnames bij de EO; op het scherm de tekst van het openingslied 'Welkom in Gods huis'.

Veel jonge gezinnen zijn er vanuit de nieuwbouwwijk. 

Er gaat een voorbedenschrift rond door de rijen; Jurjen krijgt het bij de voorbeden in zijn handen geduwd; er zijn 19 punten om voor te danken en 16 punten om voor te bidden; het is niet te doen alles te noemen, geeft Jurjen toe. 'We geloven dat de Here God het ziet'. Hij haalt er enkele voorbeden uit naar voren. 

Jurjen ten Brinke, afwachtend op het moment dat de bezoekers vijf minuten krijgen om onderling te praten over uitzichtloze situaties in hun leven.