Zeven gemeenten laten kerkenvisie liggen

Drie van de 25 gemeenten in Overijssel en vier van de zes gemeenten in Flevoland laten de kans liggen om een kerkenvisie te maken, waarvoor de landelijke overheid geld gereserveerd had. Het gaat in Overijssel om de burgerlijke gemeenten Ommen, Staphorst en Twenterand. In Flevoland gaat het om de gemeenten Almere, Dronten, Lelystad en Urk.

Dat valt af te leiden uit de lijsten die het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap naar buiten heeft gebracht onder de titel ‘Kerkenvisies, feiten en inzichten’. De cijfers laten zien dat 88 procent van de burgerlijke gemeenten in Overijssel meedoet met de Kerkenvisie. In Flevoland is dat 33 procent. Landelijk scoort Zeeland het hoogste met 100 procent, gevolgd door Overijssel en vervolgens Limburg met 81 procent. Gemiddeld doet in Nederland 70 procent van de burgerlijke gemeenten mee. 

Qua kerkgebouwen is de provincie Zuid-Holland in absolute aantallen het rijkst: er zijn 1176 religieuze gebouwen. De lijst als geheel ziet er als volgt uit:

1. Zuid-Holland: 1176 kerkelijke gebouwen.
2. Gelderland: 958 kerkelijke gebouwen
3. Noord-Holland: 904 kerkelijke gebouwen
4. Friesland: 755 kerkelijke gebouwen
5. Noord-Brabant: 712 kerkelijke gebouwen
6. Overijssel: 518 kerkelijke gebouwen
7. Utrecht 478 kerkelijke gebouwen
8. Groningen: 450 kerkelijke gebouwen
9. Limburg: 439 kerkelijke gebouwen
10. Zeeland: 359 kerkelijke gebouwen
11. Drenthe: 253 kerkelijke gebouwen
12. Flevoland: 115 kerkelijke gebouwen

Niet al deze gebouwen hebben ook een religieuze functie. Als we daarna kijken en dat doorrekenen op percentages, ziet het lijstje er heel anders uit. Dan blijken bijna alle religieuze gebouwen in Flevoland ook een religieuze functie te hebben. De vraag naar een alternatieve invulling van een oorspronkelijk religieus gebouw speelt daar dus minder dan in een regio waar veel kerken staan die niet meer religieus worden ingezet; je kunt dan denken aan een regio als Groningen of Friesland. Het lijstje ziet er dan als volgt uit:

1. Zuid-Holland: 84,4 procent
2. Flevoland: 84,3 procent
3. Utrecht: 83,9 procent
4. Limburg: 83,8 procent  
5. Overijssel: 79,9 procent
6. Drenthe: 78,7 procent
7. Gelderland: 77,2 procent
8. Noord-Brabant: 69,2 procent
9. Zeeland: 68,8 procent  
10. Noord-Holland: 67,3 procent
11. Friesland: 61,2 procent
12. Groningen: 59,6 procent

Het materiaal van het ministerie maakt het ook mogelijk een verbijzondering te maken van het aantal mensen dat per gemeente over een religieus gebouw kan beschikken. Het ministerie heeft dat zelf al uitgerekend voor heel Nederland. Dan gaat het om 2400 personen per gebouw. Ter vergelijking zijn vijf andere landen opgenomen. Het lijstje ziet er als volgt uit:

1. Verenigd Koninkrijk 1400 mensen per gebouw
2. Duitsland 1700 mensen per gebouw
3. België 2100 mensen per gebouw
4. Denemarken 2300 mensen per gebouw
5. Nederland 2400 mensen per gebouw
6. Zweden 2900 mensen per gebouw

Qua aantal gelovigen in percentage bungelt Nederland onder aan de lijst in vergelijking met diezelfde landen:

1. Zweden 77 procent
2. Denemarken 77 procent
3. Verenigd Koninkrijk 65 procent
4. Duitsland 58 procent
5. België 56 procent
6. Nederland 49 procent

Kerkdichtheid in regio

Dan het aantal inwoners per gemeente in onze regio afgezet tegen het aantal kerkgebouwen. De eerder genoemde vier gemeenten in Overijssel en vier gemeenten in Flevoland die geen kerkenvisie ontwikkelen vallen buiten deze cijfers.

Wat betreft Flevoland geldt dan:
1. Noordoostpolder 1035 inwoners per kerkgebouw
2. Zeewolde 5722 inwoners per kerkgebouw

Wat betreft Overijssel geldt dan:
1. Steenwijkerland 1031
2. Zwartewaterland 1268
3. Hardenberg 1363
4. Kampen 1397
5. Rijssen-Holten 1469
6. Olst-Wijhe 1669
7. Dalfsen 1700
8. Dinkelland 2046
9. Hellendoorn 2113
10. Raalte 2230
11. Wierden 2230
12. Borne 2367
13. Losser 2543
14. Haaksbergen 2692
15. Zwolle 3019
16. Almelo 3483
17. Hof van Twente 3504
18. Enschede 3549
19. Tubbergen 3552
20. Deventer 3615
21. Hengelo 3684
22. p.m. Oldenzaal (niet alle gegevens beschikbaar)

Met een gemiddelde van 2227 zielen per gebouw zit Overijssel net iets beneden het landelijk gemiddelde van 2400 zielen. Opmerkelijk ook dat protestants gekleurde regio’s als Steenwijkerland en Zwartewaterland op ongeveer een derde van het aantal zielen per kerkgebouw zitten van streken in Twente.

Webinar

Tijdens een webinar liet Jorien Kranendijk van het landelijk programma kerkenvisie weten dat het project in ieder geval nog doorloopt tot einde 2021. Of de landelijke organisatie daarna nog actief blijft of de erfenis doorgeeft aan provincies en steunpunten zal dan blijken. Men werkt ondertussen nog aan een project waarin 9 kerken, waaronder een kerk in Zwolle, beschrijven hoe schoonheid en duurzaamheid kan worden gecombineerd. De overheid kijkt ook of men het kan faciliteren dat privaat geld en publiek geld verder beschikbaar komen voor kerken. 

De rijksdienst heeft een factsheet uitgebracht, die hier kan worden ingezien.