Kerk en overheid in gesprek over waarden

In een plaats als Tubbergen met 21.000 inwoners helpen de kerken structureel 38 gezinnen met 60 kinderen. Kerken zijn aanjagers van een zorgvuldig minimabeleid. Zo verwoordde gedeputeerde Roy de Witte tijdens een ontmoeting met de kring van kerken in Overijssel op 1 oktober de waarde die kerken vertegenwoordigen in de samenleving.

De kerken hebben een sociale rol en de kerken bieden met hun gebouwen een bijdrage aan de leefbaarheid van de dorpsgemeenschappen. ‘U bent portefeuillehouder, maar trekt u ook de portefeuille’, wilde één van de aanwezige diakenen weten. Hoewel het sociale beleid allereerst een zaak is van de lokale overheid – commissaris Andries Heidema sprak eerder over ‘hardware’ van wegen en infrastructuur waar de provincie zich vooral mee bezighoudt – is er ook aandacht voor de culturele en de sociale dimensie van het leven.

Roy de Witte ging tijdens zijn bijdrage aan de kring van kerken onder meer in op de prijsvraag die de provincie Overijssel heeft uitgeschreven. Kerken kunnen plannen indienen bij de provincie waarin ze laten zien dat ze niet alleen een religieuze functie vervullen, maar ook oog hebben voor en ruimte bieden aan het sociale leven in een dorpskern. Er zijn drie geldprijzen te bemachtigen van 25.000 euro die mogen worden ingezet om de plannen verder te verwezenlijken. Insturing van de plannen kan tot begin november 2021 (voor achtergronden, klik hier).

Vicaris Ronald Cornelissen van de Rooms-Katholieke Kerk ging tijdens de bijeenkomst in op de melding dat in één van de parochies zeven van de negen kerkgebouwen worden afgestoten. Je moet dat niet uitleggen alsof we de geloofsgemeenschap afstoten, legde hij uit. Er kunnen nog steeds samenkomsten zijn in een gebouw dat we aan de eredienst onttrekken. Het gebouw kan een bredere functie krijgen. Alleen voor de eucharistie behoort men de gemeenschap te bezoeken in de kerk waarin de mis wordt gevierd.

Nodig

Andries Heidema, commissaris van de koning in Overijssel, vertelde eerder over een bezinning die de commissarissen gezamenlijk hadden gehouden op het eiland Vlieland. De remonstrantse ds. Joost Röselaers uit Amsterdam had er een inleiding gehouden en verteld dat ‘zijn’ partij D66 veel heilige huisjes omver had gehaald, maar was vergeten een nieuwe samenhangende set van waarden terug te brengen in de samenleving. En zo’n set van waarden is wel nodig.

De scheiding van kerk en staat is in de wetgeving opgenomen, legde Andries Heidema uit, en impliceert dat kerk en overheid verschillende verantwoordelijkheden hebben. Het is daarnaast heel zinvol dat de twee entiteiten elkaar ontmoeten en met elkaar in gesprek gaan. Ze kunnen beiden bijdragen aan zo’n set van waarden vanuit hun eigen achtergrond. Het aangrijpingspunt voor een ontmoeting is niet het juridische onderscheid tussen beiden, maar het verlangen met elkaar in gesprek te zijn.

De vertegenwoordigers van de kerken informeerden in het laatste deel van de vergadering elkaar onderling over de gevoelens in hun eigen kerk. Enkele mensen vertelden hoe ze in de staart van corona discussies voerden over de blijvende waarde van online-samenkomsten en over de risico’s van niet-gevaccineerd zijn. Een predikant uit Steenwijk berichtte dat in de coronacrisis een koor met leden op leeftijd was opgeheven; tegelijk was er een nieuw ‘gelegenheidskoor’ ontstaan van dertigers dat onder meer beurtelings een bijdrage heeft geleverd aan de koorzang tijdens de kerkdiensten in coronatijd. Het nieuwe koor blijft ook in de toekomst beschikbaar en dat is winst vanuit de coronacrisis.

De afgevaardigde van de rooms-katholieke kerk vertelde dat paus Franciscus heeft opgeroepen mensen lokaal te betrekken bij een driejarig proces om te vragen naar wat er bij de mensen leeft. De oogst van de driejarige discussie komt bij elkaar op een synode.

Klimaatpelgrims

De doopsgezinde afgevaardigde keek terug op de vorige dag, toen ze de klimaatpelgrims had opgewacht bij de grens. Een groep van tientallen wandelaars gaat op dit moment te voet door Overijssel en zal over enkele dagen aankomen bij de Noordzee en de overtocht maken naar Schotland, waar ze de 26^ste internationale klimaatconferentie bijwonen in Glasgow.

Janny Wiltjer vertelde dat ze namens Promo (Stichting Protestants Maatschappelijk Activeringswerk Overijssel) had meegewerkt aan de totstandkoming van het rapport ‘Aandacht inclusief’. Het rapport, op 30 september 2021 verschenen, wil de sociale kwaliteit van de dorpen in Overijssel helpen verbeteren.  Het rapport concludeert onder meer dat welzijnsinstellingen en kerken elkaar nog onvoldoende opzoeken waar het gaat om de verbetering van de sociale kwaliteit. Voor het rapport: klik hier. 

Mink de Vries kwam aan het woord over de manier waarop de moderne devotie kan bijdragen aan het sociale domein. Hij had een studie bij zich van april 2021 waarin de sociale waarden van de moderne devotie worden vertaald naar het heden. Daarin staat onder meer de conclusie: ‘De moderne devotie, geworteld en verankerd in onze eigen regio, kan ons helpen om het sociaal domein te hervormden door meer samenwerking en gemeenschap’. En: ‘Thomas a Kempis geeft als vrijdenker richting aan sociale betrokkenheid, zelfkennis en reflectie en gemeenschapszin’.

Cobi Noordhoff uit Almelo was aanwezig als afgevaardigde in de mediaraad van RTV-Oost; ze brengt daar de levensbeschouwelijke richting naar voren. Ze nodigde de kerken uit actief contact te zoeken met de regionale omroep op het moment dat men bijzondere ontwikkelingen wil delen.

De kring van kerken Overijssel komt ongeveer jaarlijks bij elkaar. De intentie is uitgesproken om elkaar weer te zien – bij leven en welzijn – op maandag 1 oktober 2022 14.00 uur.

Aanwezig waren: ds. Carla Borgers uit Delden (doopsgezind), Gerrit Bril uit Zwolle (luthers), vicaris Ronald Cornelissen uit Lettele (rooms-katholiek), ds. Bob Haanstra uit Steenwijk (pkn), ds. Gerke van Hiele uit Giethoorn (doopsgezind), ds. Klaas van der Kamp uit Kampen (pkn), voorganger Jeroen Kanis uit Kampen (internationale kerk), heilsofficier Ingeborg Keijzer uit Zwolle (leger des heils), ds. Gertjan Klapwijk uit Zwolle (gereformeerd vrijgemaakt), ds. Harry Lassche uit Rijssen (hersteld hervormd), Cobi Noordhoff uit Almelo (apostolisch / mediaraad), voorganger Egbert van Rhee uit Almelo (baptist), diaken Alex Schuurman uit Ommen (pkn), Rikus Snel uit Heino (pkn beheerszaken), Wichter van de Steek uit Zwolle (nieuw apostolisch), ds. Anneke van der Velde uit Kampen (vrijzinnig hervormd), mw. L.E. Visser uit Steenwijk (raad van kerken), priester Theodoor van der Voort uit Deventer (russisch-orthodox), kerkelijk werker Mink de Vries (platform van kerken Zwolle), ds. Laura van Weijen uit Nijverdal (vrij evangelisch), Jelma Wiegersma uit Kampen (doopsgezind), ds. Jan Dirk Wassenaar uit Hellendoorn (pkn), Janny Wiltjer uit Heino (zzp). En van de provincie: commissaris Andries Heidema, chef kabinet Eiko Smid, gedeputeerde Roy de Witte en beleidsmedewerker Margreet Hoogenkamp.

Mink de Vries citeerde tijdens de bijeenkomst een document over het sociale domein belicht vanuit de moderne devotie. Wie het hele document wil lezen: klik hier.

Foto boven: Roy de Witte achter de spreektafel en op de achtergrond Margreet Hoogenkamp

Commissaris Andries Heidema in gesprek met de pastores in de statenzaal

Vicaris Ronald Cornelissen van de rooms-katholieke kerk 

Ds. Harry Lassche van de hersteld hervormde kerk

Vader Theodoor van der Voort van de russisch-orthodoxe kerk 

Cobi Noordhoff van het apostolisch genootschap

Janny Wiltjer (links) in gesprek met ds. Anneke van der Velde