Diaconale inzet omvat miljoenen uren

Het geschatte aantal uren dat betaalde en onbetaalde krachten hebben besteed aan het ondersteunen van mensen in armoede komt uit op 2,3 miljoen. Daarnaast is een omvangrijk bedrag uitgegeven aan armoedebestrijding: in totaal ruim 40 miljoen euro. Dat blijkt uit het driejaarlijkse onderzoek, waaraan onder meer de Protestantse Kerk in Nederland meedoet. Het is op 30 januari verschenen onder de titel ‘Gerechtigheid en barmhartigheid’ en de ondertitel ‘Onderzoek naar de betrokkenheid van kerken en diaconale organisaties bij de aanpak van armoede en schulden’.

Kerkelijke organisaties besteden gemiddeld 6662 euro aan individuele hulpverlening. In 2018 was dat nog 5626 euro. In totaal is het bedrag voor individuele hulpverlening daarmee gestegen van 14,8 miljoen euro naar 16,7 miljoen euro. Voor collectieve hulpverlening was zo’n 16,8 miljoen euro beschikbaar. Het gaat daarbij onder meer om kledingbanken, voedselbanken, noodfondsen en groepswerk. Kerken en diaconale organisaties kregen gemiddeld per organisatie zo’n 93 hulpvragen op jaarbasis. Alle organisaties verwachten dat de hulpvragen door de inflatie en de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne verder zullen stijgen.

Qua doelgroepen bereiken de kerken en diaconale organisaties vooral mensen met schulden (55 procent), mensen zonder betaald werk (51 procent), alleenstaande ouders met kinderen (47 procent) en vluchtelingen (46 procent). Maar ook zzp’ers en kleine zelfstandigen behoren tegenwoordig bij de doelgroepen.

Mensen buiten de kerk denken bij financiële nood echter nauwelijks aan de kerk als mogelijke hulpverlener. Kerken zijn minder zichtbaar in het publieke debat. En dat is opmerkelijk omdat armoede als zodanig duidelijker op de maatschappelijke agenda staat. Kerken en diaconale organisaties zelf wachten niet af totdat mensen met een hulpvraag aankloppen, zij gaan zelf op hen af en leggen zo verbindingen in de wijk.

Het onderzoek maakt duidelijk hoe lastig het is armoede bespreekbaar te maken in de gevestigde kerken. Dat ligt in internationale kerken en migrantenkerken veel makkelijker.

Aanpak

In het onderzoek is uitgevraagd wat kenmerkend is aan de aanpak van armoede door kerken en diaconale organisaties. Het ondersteunen van mensen vanuit vertrouwen, liefde en gelijkwaardigheid scoorde daarbij het hoogst: er worden niet eerst allerlei vragen gesteld om erachter te komen of mensen echt in aanmerking komen voor hulp. Kerken en diaconale organisaties hebben veel aandacht voor groepen die niet of beperkt aanspraak kunnen maken op overheidsvoorzieningen, tussen wal en schip vallen en/of buiten het bereik of blikveld van officiële instanties vallen. Ook het organiseren van maatwerk en het bieden van langdurige ondersteuning scoren hoog bij de kenmerkende aanpak.

Suggesties

Aan de respondenten is gevraagd om verbetersuggesties te formuleren over de aanpak van armoede. Daaruit komt de wens om praktische informatie te delen met kerkelijke vrijwilligers over toeslagen en regelingen. Daarnaast pleiten respondenten ervoor dat de kerk meer een agenderende rol op zich neemt door, bijvoorbeeld in het publieke debat, aandacht te vragen voor armoede in Nederland. Dat is hard nodig gezien de stijging van het aantal hulpvragen.

In 2022 is het driejaarlijkse onderzoek van kerken rond armoedebestrijding voor de negende keer sinds 2002 uitgevoerd. Aan het onderzoek, georganiseerd door het Knooppunt Kerken en Armoede, nemen de meeste Nederlandse kerkgenootschappen deel. 

Voor het integrale onderzoek: klik hier.

Foto: associatieve toepassing van een ontwerp met bakstenen tijdens de tentoonstelling 'Baksteen' in Amersfoort