Foto: Omslag van Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen
Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen overhandigd aan Herman Woorts en Klaas van der Kamp Foto:
Mgr. Herman Woorts en ds. Klaas van der Kamp ontvangen woensdag 13 november een eerste exemplaar van ‘Het Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen’. De presentatie ’s avonds vindt plaats in de Geertekerk in Utrecht en is gratis bij te wonen. ’s Middags is er al een seminar in het Dienstencentrum in Utrecht.
Wanneer verschijnt het Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen?
De uitgave wordt op 13 november 2024 gepresenteerd en is vanaf 14 november te krijgen via de boekhandel en op internet. Het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) organiseert op 13 november twee bijeenkomsten rond het Nieuwe Testament met joodse toelichtingen. ’s Middags is er een seminar. ’s Avonds een presentatie.
Het NBG overhandigt bij de presentatie ’s avonds een eerste exemplaar aan mgr. Herman Woorts, hulpbisschop en referent voor Kerk en Israël en aan ds. Klaas van der Kamp, classispredikant van de Protestantse Kerk in Nederland voor Overijssel-Flevoland. Met de twee exemplaren laat het NBG zien dat de uitgave bedoeld is voor gebruik in de kerk.
Mensen in Overijssel-Flevoland kennen Herman Woorts wellicht nog van de periode dat hij kapelaan was in Raalte en van 1997 tot 2005 was hij pastoor in Dalfsen, Hoonhorst, Lemelerveld, Vilsteren en Hardenberg.
Kunnen wij er bij zijn?
Ja, dat kan. Zie: Ontdek het Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen (bijbelgenootschap.nl) Er is een middagseminar voor voorgangers en theologen waarin de Joodse context van het Nieuwe TEstmanet aan de orde komt. Amy-Jill Levine houdt er een lezing. En er zijn workshops. Men betaalt 20 euro of 75 euro als men ook de uitgave wil meenemen.
’s Avonds is er een publiekspresentatie in de Geertekerk in Utrecht. De hoofdspreker van deze avond is prof. dr. Amy-Jill Levine (University Professor of New Testament and Jewish Studies aan de Vanderbilt University en Mary Jane Werthan Professor of Jewish Studies). Zij is een internationaal bekende Bijbelwetenschapper en een van de twee redacteuren van Het Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen. Levine zal spreken in het Engels. Mensendie ook aan het woord komen zijn: dr. Eeuwout Klootwijk (predikant en wetenschappelijk beleidsmedewerker voor Kerk en Israël) en dr. Tineke de Lange (beleidsmedewerker Katholieke raad voor het Jodendom).
Hoe ziet het Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen er uit?
Er zijn inleidingen op Bijbelboeken.
Er is de Bijbeltekst zelf.
Vervolgens zijn er circa negentig kaderteksten, bijvoorbeeld over de ‘de synagogale tucht’, ‘de hoofdbedekking’ en ‘Melchisedek’, er zijn circa 10 kaarten geplaatst.
En er zijn bijna 60 essays, bijvoorbeeld over ‘Maria in de Joodse traditie’ en over ‘Messiaans Jodendom’.
Er zijn enkele mensen die inleidende woorden spreken en enkele woordenlijstjes en overzichten, bijvoorbeeld van de belangrijke tanaïtische en amoraïtische rabbijnen.
En er zijn aantekeningen bij de tekst.
Wat staat er in de aantekeningen?
Die aantekeningen volgen de tekst vers voor vers. De opmerkingen zijn zeer divers. Ze laten zien hoe motieven door de schrift heen een rol spelen. En natuurlijk haken ze aan bij Joods gedachtengoed.
Als het gaat over ‘vredestichters’ in de Bergrede zeggen de aantekeningen dat de rabbijnen geloofden dat wijze mensen naar vrede streven. En als het gaat om mensen die vervolgd worden omwille van de gerechtigheid is een vergelijking op zijn plaats met de Joden die de dood verkiezen boven het begaan van ernstige zonden. Het joodse voorschrift van kidoesj Hasjeem (‘heiliging van de naam van God’) vereist dat men de dood verkiest boven plegen van afgoderij, ontucht of moord.
Is de tekst door Nederlanders geschreven?
Nee, de tekst is oorspronkelijk in het Engels uitgebracht onder de titel ‘The Jewish Annotated New Testament, Second Edition. De redactie lag in handen van Amy-Jill Levine en Marc Zvi Brettler.
Aan de Nederlandse vertaling zijn twee essays toegevoegd: Eric Ottenheijm & Leo Mock, ‘Joods-christelijke dialoog in Nederland en het Nieuwe Testament’. Danny Rouges, ‘Joods-christelijke betrekkingen in België’.
Uit de Duitse editie van The Jewish Annotated New Testament is een vertaling opgenomen van: Walter Homolka, ‘“Ertragen können wir sie nicht” – Martin Luther und die Juden’.
En er zijn voorwoorden opgenomen van rabbijn Menno ten Brinke, kardinaal De Kesel en ds. René de Reuver. De Bijbelvertaling is vanzelfsprekend de NBV21 van het Nederlands Bijbelgenootschap.
Is het belangrijk een Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen te hebben?
Ja. Je kan aan drie dingen denken.
1. De uitgave benadrukt aspecten van het jodendom uit de eerste en tweede eeuw die het begrip van het Nieuwe Testament verrijken.
2. De uitgave brengt het verband tussen het Nieuwe Testament en latere Joodse (vooral rabbijnse) literatuur onder de aandacht.
3. De uitgave behandelt problemen die met name Joodse lezers kunnen tegenkomen bij het lezen van het Nieuwe Testament.
Heb je zelf bijzondere belangstelling voor zo’n Bijbel?
Ik heb als uitgever voor Royal Jongbloed met onder meer het bijbelfonds NBG in portefeuille (2003-2018) altijd ambitie gehad om nog eens een Bijbel uit te brengen gebaseerd op Joods gedachtengoed. Ik heb bijvoorbeeld ‘The Complete Jewish Study Bible’ met ‘insights for Jews and Christians’ thuis staan als optie om te vertalen en in Nederlandse context uit te brengen. Maar daar is het nooit van gekomen.
Mij stond een volledige Bijbel voor ogen. Deze uitgave van het NBG beperkt zich tot het Nieuwe Testament. En dat kan ik ook wel begrijpen. De uitgave werd anders wel heel erg dik en het was lastig om een kader te scheppen waarbinnen je keuzes maakt als je de hele Joodse Tenach in beeld brengt.
Merk je dat een Joodse onderbouwing iets toevoegt aan de uitleg?
Jazeker. Ik merk het bij stukken uit het Nieuwe Testament.
Bijvoorbeeld bij het kerstevangelie, waar ik minstens tien keer over Lukas 2 heb gepreekt. Ik lees altijd eerst de Hebreeuwse terugvertaling van het Nieuwe Testament en dan kom je bij Lukas 2 – behorend bij het Sondergut van Lukas – al gauw bij origineel Hebreeuws denken. Denk aan woorden als ‘En het geschiedde’ (in het Oude Testament heel gebruikelijk om de feitelijke voortgang van een verhaal te onderstrepen), ‘ieder naar zijn eigen stad’ (in het Oude Testament verwijzend naar het gebruik in het jubeljaar), ‘omdat er geen plaats was in de herberg’ (denk aan de reinigingswetten van het Oude Testament’.
Hoe kijken Joden aan tegen deze Bijbel?
Daarvoor kan ik het beste rabbijn Menno ten Brink aan het woord laten, die een kort voorwoord schrijft op de uitgave.
Hij schrijft: ‘In eerste instantie dacht ik: ‘Waarom zou men nu van een rabbijn een voorwoord willen hebben bij deze Nederlandstalige uitgave van The Jewish Annotated New Testament?’ Ik was afhoudend, misschien wel wantrouwend. Joden hebben de Tenach, de Joodse Bijbel, en alleen al het idee van een ‘Nieuw’ Testament komt niet overeen met mijn vocabulaire, want er is voor ons geen ‘Oud’ en ‘Nieuw’ Testament. Onze Tenach is springlevend. Wantrouwend was ik, omdat ik me altijd heb verzet tegen de in het verleden vaak verkondigde vervangingstheorie van het christendom. Als men het Jodendom begrijpt, weet men dat dat niet en nooit waar kan zijn. Toch heb ik dit voorwoord geschreven, omdat ik het van groot belang vind dat Joden en christenen elkaars tradities lezen en kunnen begrijpen. Niet om elkaar te overtuigen van het gelijk van de een of de ander. Ook niet om de ander te bekeren. Kennis over de traditie van elkaar kan wel bruggen slaan van respect voor elkaars tradities. Deze door Joden geannoteerde christelijke Bijbel kan juist aangeven op welke punten we anders zijn, maar ook waar de overeenkomsten liggen. Deze Bijbel kan een hulpmiddel zijn om mét elkaar te praten in plaats van óver elkaar. Om zo de dialoog met degene die een andere overtuiging heeft te stimuleren, in volledige gelijkwaardigheid aan elkaar. Daarnaast kan deze Bijbel aan christenen duidelijker maken uit welke traditie het christendom is voortgekomen, waar de wortels liggen. Zo kunnen Joden en christenen naast elkaar toch verbonden zijn met elkaar’.
Wat kost de uitgave ‘Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen’?
De uitgave is voor 65 euro te krijgen.
Voor een indruk van de uitgave qua lay-out en aanpak: klik hier.