Inspirerende workshop over jongeren en kerkgebouwen in Hellendoorn

Op 25 mei, een mooie zaterdagmiddag, werd in de Leerkamer te Hellendoorn, het gebouw van de protestantse gemeente aldaar, een door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (voorheen: ‘Monumentenzorg’) gefinancierde workshop gehouden. De algemene kerkenraad had positief gereageerd op een aanbod van de Rijksdienst aan vijf ‘kerkbesturen’. Het ging om een ‘pilotproject’ over het betrekken van jongeren bij kerken, hier in de betekenis van ‘kerkgebouwen’. De aanleiding: dat veel kerken worstelen met het boeien en binden van een jongere doelgroep. Jongeren zien kerken niet als gebouwen die voor of van hen zijn. ‘Dat is zonde, want deze generatie is op haar eigen manier bezig met zingeving en spiritualiteit in een post-seculiere wereld.’ Vragen die aan de orde kwamen: ‘Welke rol kunnen kerkgebouwen spelen in deze zoektocht naar betekenis? Hoe kunnen we werken aan het draagvlak onder een nieuwe generatie?’

De workshop werd verzorgd door twee jonge professionals, Sander Ummelen en zijn partner Ankie Petersen, die zichzelf ‘seculier’ noemden, wat voor het kerkelijke publiek al een interessant gegeven was. Dan word je al meteen met zoiets als ‘out of the box’-denken geconfronteerd. Sander verliet de wereld van de reclame om waarden centraal te stellen bij organisatieverandering. Hij werk(t)e onder meer voor banken, IT-bedrijven en zorginstellingen, maar ook voor de dominicanen (Orde der Predikers) en de Sint Stevenskerk in Nijmegen. Ankie is erfgoedspecialist en werkt bij de Nationale Unesco Commissie op de onderdelen Cultuur en Educatie. Als zelfstandig onderzoeker publiceert ze regelmatig over monumenten en herbestemming en inclusiviteit in erfgoedbeleid.

Er waren tien deelnemers aan de workshop: leden van de algemene kerkenraad en van de wijkkerkenraden, van de jeugdraad, van de St. Noabers van ’n Oalen Griezen en van de St. Oald Heldern. Ze stonden samen stil bij de vragen ‘Wie bereiken we op dit moment moeilijk of helemaal niet? Op welke plekken kunnen we deze mensen treffen? Wat vinden ze belangrijk?’ Duidelijk werd: als het om jongeren gaat, moet het niet (alleen) een kwestie zijn van ‘Kom ga met ons en doe als wij!’ (Psalm 122: 1) Veeleer moet de doelstelling zijn hen in hun leefwereld (die van bijvoorbeeld sport en muziek) op te zoeken en daar bij aan te sluiten. Gezichtspunten die naar voren kwamen, waren:

• Wees openhartig. Vertel een oprecht verhaal.
• Ga de dialoog aan. Zoek de vraag op.
• De kerk als plek van waarde. Verbreed en verdiep.
• De kerk als plek van verbinding. Breng binnen naar buiten.
• De kerk als plek van ontmoeting. Haal buiten naar binnen.

De workshop stond niet op zichzelf. Die moet gezien worden in het bredere kader van de nationale kerkenaanpak, in werk verband in ieder geval de kerkenvisies genoemd moeten worden: burgerlijke gemeenten kunnen van de rijksoverheid subsidie krijgen om zo’n kerkenvisie te ontwikkelen. Ook kan gewezen worden op de dorpskerkenbeweging van de Protestantse Kerk in Nederland. Die brengt onder de aandacht dat de kerk niet alleen een gebouw is waar de christelijke gemeente de eredienst viert, maar dat ze midden in de samenleving staat. In die zin is de kerk ook van het dorp. Trouwens niet minder van de stad.

Natuurlijk werd ook naar de praktijk gekeken. Allerlei ideeën en suggesties, plannen en projecten passeerden de revue. Bijvoorbeeld het openstellen van monumentale kerken voor toeristen en schoolklassen, bijvoorbeeld het organiseren van orgelexcursies voor leerlingen van de muziekschool.

Het was een inspirerende middag, die vast een vervolg zal krijgen. In Hellendoorn en elders.

dr. Jan Dirk Wassenaar

De professionals die de workshop verzorgden, samen met enkele deelnemers. Locatie: de eerste verdieping van de toren van ’n Oalen Griezen in Hellendoorn, en wel bij de onlangs aangebrachte schipperstrappen, die bezichtiging van de toren sterk vergemakkelijken. Foto Jan Podt.