Dankdag bij RTV-Oost

Dankdag voor gewas en arbeid heeft diepe Overijsselse wortels. Die wortels zijn zo sterk dat sommige agenda’s er aan toevoegen ‘Overijsselse’ dankdag. Desalniettemin kom je dankdag ook in andere regio’s tegen; Zeeland heeft een eigen datum eind november en in diverse andere provincies is er een kerkdienst op de eerste woensdag van november; onder meer in Dronten en Lelystad.

RTV-Oost heeft een item gewijd aan Dankdag op de televisie. Er komt een agrariër aan het woord en er zijn beelden van de kerkdienst in de gereformeerde kerk van Enter. Ds. Floris den Oudsten geeft daarbij een toelichting en ook de classispredikant Klaas van der Kamp vertelt vanuit de bibliotheek van de Theologische Universiteit over de achtergronden van Dankdag. De beelden staan integraal op internet, zijn in verkorte vorm gebruikt in een uitzending van 7 november en komen in het radioprogramma als gesproken thema in Hoogtij terug op zondag 11 november. Ina Brouwer, de verslaggeefster, gaat daarbij uitvoerig in op de achtergronden van dankdag.

In de Rooms-Katholieke Kerk is het gewoon speciale dagen van heiligen te hebben en een speciale kleuring aan dagen mee te geven naast de zondag. De reformatie moest daar niet zo veel van hebben, maar wilde het ook niet helemaal sober houden. Daarom werd al in 1578 gezegd tijdens een synode van Dordrecht (niet verwarren met de nationale synode van Dordt, die in 1618 begon, op 13 november) dat er speciale gebedsstondes konden zijn bij een natuurramp of een oorlog. Wanneer zo’n dag nodig was, werd toen zelfs nog door de overheid (gewest of staten generaal) bepaald. 

De provincie Overijssel heeft al in 1658 een vasten- en gebedsdag uitgeschreven voor een gezegende zomer en een dankdag voor de ontvangen zegeningen. Het ging om een vaste dag per jaar. Toen nog voor dankdag de eerste donderdag in september. Later verschoof de dag naar de eerste woensdag van november. Behalve in Zeeland. Daar is het de laatste woensdag van november. Urk kent ook speciale dagen daarvoor. 

Provinciale Staten van Overijssel houden nog steeds rekening met dankdag. Woensdag is er een statenvergadering die om 11.00 uur begint en om 18.00 uur sluit i.v.m. dankdag. 

Het is een belangrijke dag voor kerken. Men heeft vaak speciale collectes. In sommige plaatsen was het een kurk waarop de kerkelijke begroting dreef, maar inmiddels is het goede gebruik overgenomen om aandacht te geven aan het diaconaat. In Rijssen, om een voorbeeld te geven, is het dit jaar voor voedselpakketten voor minima.

Het fenomeen van dankdag vind je ook in andere landen. Duitsland kent zoiets als een Erntedankfest en in de Verenigde Staten en Canada is de traditie van Thanksgiving eind van november beroemd.

Foto: Ina Brouwer, verslaggeefster van RTV-Oost, maakt de programmatuur klaar voor het gesprek over Dankdag voor Gewas en Arbeid. Op de achtergrond een deel van de boekencollecte van de bibliotheek van de theologische universiteit in de kamer vernoemd naar dr. Dam.