Klimaathandreiking voor dominees

Werkmateriaal speciaal voor werkgemeenschappen van predikanten. Je komt dat weinig tegen. Waarschijnlijk omdat de doelgroep ‘predikanten en pastores’ te klein is om apart te bedienen. Een groep van zes predikanten maakt hierop een uitzondering. Met het motto ‘gespreksmateriaal door pastores voor pastores’ hebben zes predikanten teksten en gebeden verzameld om het klimaatgesprek in de kerk te stimuleren. Onder de zes regievoerders zijn twee predikantes uit Flevoland.

Ds. Aster Abrahamsen-den Bok (Hilversum Bethelehemsekerk), ds. Sifra Baayen-Op ’t Land (Rijswijk), ds. Jasper Dijkman (Amsterdam Vrijburg), ds. Thea de Ruijter (Dronten), ds. Lieke Weima (Scharnegoutum-Loënga) en ds. Florisca van Willegen (Almere-Haven) hebben de bundel gemaakt. Het gaat om een relatief jonge generatie van predikanten. De tekst is gratis digitaal te downloaden (klik hier).

Hoewel de bundel mikt op werkgemeenschappen is de inhoud natuurlijk veel breder te gebruiken. De handreiking bestaat uit vier delen: een uitwisseling van perspectieven, inleidende artikelen, liturgische bouwstenen en verdiepende artikelen.

In het begin van de bundel stellen de auteurs de vraag: ‘Wat mag je verwachten van een mens, van de kerk, en wat verwachten we eigenlijk van God als het gaat om de ecologische verandering die we doormaken? Een gesprek hierover komt al snel dicht aan je hart. We denken dat het een goede oefening en een goed begin is, om als collega’s de onderlinge perspectieven en persoonlijke beleving uit te wisselen. Het maakt nogal uit in ‘welke bubbel’ je zit, welke nieuwsbrieven je ontvangt, voor hoe gealarmeerd je bent over de klimaatcrisis’.

Verduidelijken

De predikanten leggen uit, dat het om gesprek gaat en niet om discussie, om verduidelijking van de eigen positie. Ze geven ervaringen met de klimaatontwikkelingen wereldwijd, ze gaan daarbij niet voorbij aan de ervaringen in Nederland. ‘Als je agrarisch ondernemer bent is dat in deze tijd een eenzaam beroep. Je moet sterk in je schoenen staan omdat je het jaar door hard moet werken en je de opbrengst pas na lange tijd ziet en ontvangt. Het is nodig dat je ver vooruit denkt en daarop richt in je werk. Je moet goed kunnen omgaan met tegenslagen en zeker zijn van de kwaliteit van je werk. Nu met de stikstofcrisis krijgen wij veel kritiek en ik merk om me heen dat dit mensen aan het twijfelen brengt. Dat is zwaar, want je staat daarin een soort alleen. Het valt ook zwaar dat je weet dat je het goed doet en je best doet, maar dat dat maatschappelijk anders gezien wordt’.

Er zijn kaders in de tekst die een element naar voren halen. Moet je bijvoorbeeld wel spreken over een klimaatverandering? Is het woord klimaatcrisis niet zuiverder, omdat het de urgentie toont? Of zou je niet het woord ‘ecologische mutatie’ gebruiken om aan te geven dat er onherstelbare veranderingen optreden?

De Bijbel komt vanzelfsprekend volop aan bod. Bijvoorbeeld Spreuken 13: 23. ‘Er groeit meer dan genoeg voedsel op de akkers, maar omdat het niet eerlijk verdeeld wordt, krijgen arme mensen niets’. De auteurs wijzen op het verhaal van Ruth die aren leest op Boaz’ akker (Ruth 2), een mooi voorbeeld van hoe de wetten uit Leviticus de rijken verplichtte om aan de armen hun deel te geven. De zorg voor de komende generaties is iets wat in de Bijbel vaak wordt genoemd. Denk aan psalm 78 en psalm 100 of de verhalen uit Genesis: het verbond dat God sluit, is een verbond dat telkens opnieuw, van generatie op generatie moet worden vernieuwd, doorverteld, en uitgeleefd. En als dat niet gebeurt, hebben de toekomstige generaties er nog lang last van.

Diaconale collecte

De vragen in de uitgave slaan diverse toonsoorten aan. Het gaat over bijbelverwerking in de vraag: ‘Lees psalm 148. Wat valt op in deze lofzang? Welke plaats krijgt de mens hier toebedeeld?’ Een andere vraag haakt direct in op de kerkelijke praktijk: ‘De diaconie is van oudsher gericht op het collecteren voor goede doelen die met mensen te maken hebben. Zou je in het licht van wat hierboven staat ook kunnen collecteren voor natuurbehoud of dierenwelzijn en bijvoorbeeld Greenpeace, het WWF of andere natuur/dierenwelzijnsorganisaties op de collectelijst kunnen zetten?’

In het liturgische deel staan diverse voorbeelden met gebeden die je in een samenkomst kunt uitspreken. De schrijvers leggen uit wat een regenbooggebed is; hoe je bij elke kleur van de regenboog een voorbede onder woorden brengt. Natuurlijk zijn er voorbeelden van een kyrie. Er is ook ruimte voor dankgebeden.

Een voorbeeld:

‘Eeuwige God, we danken u voor onze oren.
We danken u voor de oren op ons hoofd en de oren van ons hart.
We danken u voor iedere stem die roept om recht, en om toekomst, omdat het uw stem is.
We danken u voor elkaar, dat we bij elkaar terecht kunnen
Met onze zorgen, met onze vreugde’.

In het vierde deel zijn leesteksten opgenomen van mensen die ervaring hebben met het schrijven op het snijvlak van kerk en klimaat. Er zijn teksten van Trees van Montfoort, Bert de Leede, Sam Janse en Paul Schenderling.

Foto: liturgische setting van een regenbooggebed op de voorpagina van de uitgave