Ik spreek de maandelijkse column voor RTV-Oost radio uit in de streektaal. Te voren denk ik na over een paar specifieke woordkeuzes, die het eigene van de streektaal voor het voetlicht brengen. Ik leg bij de sterretjes in de tekst uit, hoe die tekst in het dialect klinkt.

Buitenlucht

Het mooie van Nederland is, dat er geen dak boven zit. Er zijn vast luisteraars die in de vakantie daarop inspelen. Die het lekker vinden om naar buiten te gaan. Dat is slim. Want onze menselijke soort*, denk ik dan, is niet bedoeld voor kantoorpanden. We zijn begonnen op de uitgestrekte vlakte van Afrika, zegt Darwin. Of: We zijn begonnen in een tuin, het paradijs, zegt Mozes. Welk beeld je ook prefereert: het is buitenlucht.

Ik realiseerde me dat, toen ik pas een kerkdienst had geleid, een digitale dienst, zonder kerkgangers. Ik fietste na afloop naar huis en zag tot mijn verbazing bij een andere kerk een oploop in de pastorietuin. ‘Wat is hier aan de hand?’**, vroeg ik. ‘We hebben een kerkdienst gehad in de kerk en nu komen we samen in de tuin om te zingen’. ‘Wat?’, zei ik. ‘Ja’, zei iemand, ‘Dat is veiliger. Daar kan alles wat slecht is verwaaien’. 'Misschien moet je dan de hele dienst buiten houden', zei ik.

Dat wat de kerkgangers wisten, wisten de kroegbazen ook. En de eigenaren van fitnesscentra***. Ze verplaatsten hun zaak naar het plein.  

Ik heb  een boek, de Infografic Bijbel. Daarin staat een plaatje met de plekken waar Jezus preekt. Je denkt misschien: In de kerk; in de synagoge dan voor hem. Maar dat is maar 22 procent van zijn preken. Bij mensen thuis ook 22 procent. De rest is allemaal buiten: in tuinen, onderweg, op het platteland, in de bergen, op het meer. Niets nieuws onder de zon.

Er is onderzoek gedaan naar de kwaliteit van de buitenlucht. De geleerden vergeleken twee groepen. Eén die een wandeling door een drukke stad ondernam; en één die een wandeling door de natuur maakte. Daarna werden er vragen gesteld. De buitengroep was het meest geconcentreerd**** en scoorde het hoogst.

De frisse buitenlucht is gezond. Je kan er goed van denken en goed van slapen. De geur van seringen en rozen verlaagt de stress. De geur van dennen vermindert depressie. Jantje Beton adviseerde vorig jaar dan ook ouders hun kinderen dagelijks naar buiten te sturen. En zelf af en toe mee te gaan. Vooral ouders met een hoge opleiding***** hebben de neiging binnen te blijven hangen.  

We halen per dag 20.000 keer adem. Dat moet schone lucht zijn. Het RIVM let daarop. De rijksdienst heeft daarvoor honderd meetstations in ons land. Overijssel heeft drie van die meetpunten, één in Enschede****** Winkelshorst, één in Hellendoorn Luttenbergerweg en één in Genemuiden De Veenen. We zijn in veilige, wetenschappelijke handen.

En toch, denk ik met heimelijk plezier, hadden ze bij de kerk, de kroeg en de sportschool eerder in de gaten******* hoe gezond de buitenlucht is dan bij het RIVM. Het RIVM heeft er nog steeds geen uitputtende verklaring hoe het zit met zingen, buiten en binnen. Misschien hebben de mensen van het RIVM zelf de laatste tijd erg hard gewerkt********. Ze mogen zichzelf de komende tijd best iets meer buitenlucht gunnen. Daar krijg je frisse ideeën van.     

Dialect: 
* 'Onze menselijke soort': in dialect 'oons soort folluk'
** 'Wat is hier aan de hand': in dialect 'wat is dit veur karmse'
*** 'Fitnesscentra'; in dialect 'gimmestiek'
**** 'het meest geconcentreerd'; in dialect 'hat de weend in de rugge'
***** 'een hoge opleiding': in dialect erbij 'zonder boezeroen'
****** 'Enschede', 'Hellendoorn' en 'Genemuiden': in dialect 'Enske', 'Heldern', 'Gallemuun'
******* 'heeft geen verklaring': in dialect 'is nog steeds 't spoor biester'
******** 'hard gewerkt': in dialect 'in de warkplase ebleem'