Cultuuromslag bij dertigers

Voor veel gemeentes is de groep van dertigers een moeilijk te bereiken doelgroep. Sommige gemeenten weten zich representatief te handhaven qua leeftijdsopbouw, maar de trend in de kerk is toch dat de dertigers zich minder aan het instituut van de kerk liëren. Het breed moderamen van de classis Overijssel-Flevoland sprak er over op 14 april 2023.

De ervaringen met dertigers wisselden onder de bm-leden. Er zijn orthodoxe gemeenten die instroom krijgen dankzij de ontwikkeling van nieuwbouwwijken, of instroom vanuit ultra-orthodoxe gemeenten, waardoor er dertigers lid zijn van de kerkenraad. Het grootste deel van de gemeenten ziet evenwel een cultuuromslag, die zich niet tot de kerk beperkt, waarbij dertigers minder verbinding zoeken met de georganiseerde kerk. Op tafel lag een artikel van ds. Wim Beekman, classisdominee in Friesland, die de dertigers typeerde als ‘nomaden’, als mensen die op allerlei plaatsen verkenningen uitvoeren zonder direct een bestuurlijke verantwoordelijkheid te zoeken. ‘Er is een groep die zich nog wel laat meenemen in uitvoerend of projectmatig werk, maar die het bestuurlijke werk aan anderen overlaat’, zei iemand.

‘We voeden onze kinderen ook meer projectmatig op en gericht op de eigen profilering. Dat begint al op de basisscholen. We vinden het geweldig als ze een spreekbeurt houden. Want dat zien we als teken dat het kind zichzelf weet te ontwikkelen. Bij zo’n klimaat moeten we niet verwonderd zijn dat de mentaliteitsverandering en de ik-gerichtheid zich doorzet op latere leeftijd’.

Een lid van het breed moderamen, zelf dertiger, vertelde dat er in de eigen gemeente een groep jonge mensen is die samenkomt in huiskamerlijke kring. Ze nodigen sprekers uit. En ze zingen bij voorkeur opwekkingsliederen. ‘Ze hebben het goed met elkaar’. Ze overwegen niet zich bij de kerk aan te sluiten. Sommige gemeenten bezinnen zich expliciet op het thema en werken met een onderwerp als ‘Self Growing Young’.

Een bm-lid in orthodoxe setting vertelde dat men in de eigen gemeente wel nadenkt over aanpassingen, maar die veranderingen worden niet ingegeven door het verlangen aansluiting te zoeken bij de jonge mensen. Men zoekt het veel meer in verdieping en oprecht gesprek met jonge mensen. Iemand anders zei: ‘Dat is bij ons al weer lastig, want hoe kan je in gesprek raken als de jonge mensen gewoon niet aanwezig zijn?’

‘Voor mij is het niet een vraag hoe we aansluiting zoeken bij jonge mensen, maar hoe we als gemeente een intergeneratieve gemeente kunnen zijn waar alle leeftijdsgroepen tot hun recht komen’, zei een predikant. ‘Lukt het ons om de generaties naar elkaar te laten luisteren? En als predikant probeer ik over het volle leven te spreken en me niet te beperken tot de thema’s die ouderen aanspreken’.

Wim Beekman spreekt in zijn artikel over de seizoenen van het kerkelijk leven; de seizoenen kunnen wisselen en soms moet je het accepteren dat je een herfstperiode mee maakt. Een bm-adviseur verwoordde: ‘Ik herken dat beeld. En ik zie als taak voor de huidige lichting van kerkelijk betrokken mensen vooral de deugd van de trouw. Het wordt niet meer zoals het vijftig jaar geleden was. We zoeken naar allerlei variaties van vormen, van high tea tot huisgemeente. Het zijn pogingen om dicht bij de mensen te blijven’. ‘Je probeert een gevoel te ontwikkelen van ‘onze kerk’, ook bij mensen die niet regelmatig de kerk bezoeken’, vulde een ander aan.

De preses stelde vast dat het breed moderamen verrassend snel eensgezind was over wat er speelt en hoe je de situatie kunt analyseren. Als je dat gedaan hebt, komen de vervolgvragen op over strategie en mogelijkheden die je als classis hebt om bij deze vragen een rol te spelen. Het breed moderamen wil daar de volgende keer over verder spreken.

Beleidsplan

De komst van de leden van de werkgroep ‘Beleidsplan’ sloot hier min of meer op aan. Het beleidsplan van de classis loopt van 2019 tot 2023. Er moet een nieuw beleidsplan komen. Het breed moderamen wil daarin onder meer actuele vragen rond de dertigers en thema’s als bestuurskracht en ketenomkering gedacht vanuit de gemeente een plek geven. De beleidsplangroep bestaande uit Gerrit Bril (voorzitter / samenroeper), Miny Pelleboer, Wim de Groot, Judith Schiefferstein en Klaas van der Kamp sprak daartoe met het breed moderamen.

Gerrit Bril verwoordde de uitdaging om bij het nieuwe beleidsplan de vragen een plek te geven die op de kerk afkomen. Vastgesteld werd dat het bestaande beleidsplan concreet is en aansluit bij de kerkordelijke taken. Het nieuwe beleidsplan mag daarnaast ook iets abstractere doelen kennen, een soort stip op de horizon om naar toe te werken. Daarbij gaat het er om vooral bij de basis op te halen wat er op het grondvlak leeft. ‘Het breed moderamen is geen energiecentrale’, vatte iemand samen, ‘maar meer een hub waarin je informatiebanen bij elkaar brengt. ‘De classis is geen powerstation, maar een schakelhuisje’. Het gesprek ging er vervolgens over in hoeverre je als classis de informatie daadwerkelijk kunt aanboren; is het voldoende om de classisleden aan het woord te laten?; moet je collecteren bij ringen en werkgemeenschappen?; moet je op plaatselijk niveau enquêteren?

Vervolgens werd de vraag gesteld wat je doet op het moment dat je zicht hebt op de inbreng van de gemeenten op een concreet thema. Moet je als classis daarin een beslissende rol spelen, of moet je terug naar de landelijke organisatie waar een dienstencentrum beschikbaar is om de vragen in een context te plaatsen? ‘Ik zie voor onze classis een brugfunctie’, zei een lid van het breed moderamen. ‘Vanuit het land kan men niet anders dan verschillende modellen aanreiken. Voor een deel zijn die op de randstad geënt. Het is aan ons, om dat meer op maat te maken voor deze regio’. Een van de werkgroepleden wees op de mogelijkheid gemeenten nog meer dan nu gebeurt met elkaar in gesprek te brengen. De ringen kunnen daarbij een positieve rol spelen.

Het breed moderamen en de werkgroep spraken een verdere procesgang af voor het beleidsplan. In de juni-vergadering van de classis vindt er een eerste verkenning van thema’s plaats; in november, zo is de bedoeling is er een nieuw beleidsplan 2024-2028; of een beleidsplan 2030. Werkgroepen en colleges zullen worden uitgenodigd inbreng te hebben.

Preekconsent

Pastor Bart van ’t Ende, kerkelijk werker in de hervormde gemeente te Kampereiland, was te gast in het breed moderamen. Hij werd vergezeld door Miny Pelleboer, scriba van de gemeente. Een verzoek om preekconsent was ingewilligd en ter vergadering kreeg hij het document uitgereikt. Daarbij hoorde een ‘ja-woord’ op drie vragen, over het getuigenis van de kerk, de weg van het belijden, en de loyaliteit naar de kerkelijke structuur. Bart van ’t Ende is de tweede kerkelijke werker op het Kampereiland, die na een lange periode van consulenten, een meer persoonlijk gezicht geeft aan de relatief jonge geloofsgemeenschap. Relatief jong, in de zin dat oudere gemeenteleden vaak verhuizen naar een woonkern in de buurt, terwijl de jonge gezinnen de plekken op de boerderijen innemen.

Operationele zaken

Er kwamen – zoals te doen gebruikelijk – diverse afstemmingspunten in operationele zin aan de orde in het breed moderamen. Het breed moderamen stemde in met de benoeming van enkele gedelegeerden in een gemeente waar de kerkenraad onder tal is. Een andere gemeente die al langer met gedelegeerden werkt, krijgt juist een brief waarin de afronding van de overgangsperiode wordt aangekondigd. Het breed moderamen stemde in met een route van verkenning over de toekomst van een pioniersplek. Een gemeente in het oosten van de classis kreeg toestemming het beroepingswerk verder op te pakken; terwijl in het westelijk deel een gemeente wordt gevraagd nog iets verder in de omgeving te kijken of een vacature mogelijk gecombineerd kan worden met een andere gemeente. Het breed moderamen stemde in met een verlengd verzoek om hulpdiensten door een emeritus te laten uitvoeren, weliswaar beperkt tot de maximaal mogelijke periode van twee jaar en niet de drie jaar waarom werd gevraagd. Het breed moderamen ziet in april af van een gesprek met de afgevaardigden naar de generale synode; het blijkt in de praktijk lastig om iedereen om de digitale tafel te krijgen. Een verzoek om te kijken of het breed moderamen iets kan betekenen voor het Gezamenlijk Zondagsblad levert een aanbod voor een gesprek met een delegatie op.

Foto boven: Ds. Wilbert Dekker, preses van de classis, overhandigt kerkelijk werker Bart van 't Ende het preekconsent voor de hervormde gemeente te Kampereiland. 
Foto onder: De bijeenkomst van het breed moderamen aangevuld met leden van de werkgroep Beleidsplan van de classis.