Meer aandacht Heliand

De website www.theologie.nl brengt vanaf maandag 9 augustus een blog over de Heliand. Onder de titel ‘De Heliand houdt onze cultuur een spiegel voor’ schrijf ik over het vergeten onderdeel van de erfenis van Anne van der Meiden.

Bij zijn overlijden is uitgebreid gesproken over zijn waarde voor het Twents door de vertaling te maken van de Bijbel, maar over de vertaling van de Heliand in het Twents en het beschikbaar maken van de Oudsaksische brontekst lees je weinig. In 2012 presenteerde hij de Twentse Heliand tegelijk met versies in het Achterhoeks, Gronings, Münsterlands en Oudsaksisch. Een Sallandse variant is ons toegezegd.

De tekst is belangrijk, stel ik, omdat het de oudste bron in Nederland is waar je uit kunt aflezen hoe de evangelietekst onderdeel is geworden van de cultuur in Oost-Nederland. Door eenvoudigweg de tekst van de Heliand te vergelijken met die van Mattheüs, Markus, Lukas en Johannes kom je allerlei verschuivingen op het spoor die iets zeggen over het taaleigene in deze regio en de denkrichting die in de Middeleeuwen overheersend was. In de bijbelstudiereeks ‘Inburgeringscursus’ worden dertig van die vergelijkingen doorgetrokken (Klik hier).

Met de publicatie op de algemene theologische website van KokBoekencentrum krijgt de Heliand ook een bredere aandacht. In de tekst worden enkele kernbegrippen tegen het licht gehouden, zoals de voorliefde voor de thema’s van ‘het licht’, ‘deemoed’, ‘gezellen’ en ‘wijsheid’.

Redbad Veenbaas schreef eerder voor de website over de Heliand. Onder de kop ‘De Heliand en de pasbekeerde Saksen’ stelt hij de vraag of het de poëtische weergave van het evangelie uit 830 een vernieuwende invloed heeft gehad op de waarden en normen van de pasbekeerde Saksen. In een lijvig artikel van 6120 woorden (de blog van de classispredikant mag niet groter zijn dan 1000 woorden) concludeert hij dat de Heliand vernieuwende normen en waarden introduceerde met betrekking tot rijkdom en solidariteit naar armen en zieken. Hij signaleerde ook een doorbreking van een exclusief familie-denken ten gunste van de christelijke gemeenschap. Redbad Veenbaas dicht de Heliand vooral een rol toe in de kloostergemeenschappen.

Veenbaas stelt verder dat de komst van het christendom ook iets traditionele waarden verloren liet gaan. ‘Het christendom maakte een einde aan de verering van heilige plaatsen in de natuur, zoals bossen, die spiritueel bezield werden geacht. Dat was een begin van een lang proces van ontmythologisering van krachten in de natuur, dat heeft bijgedragen aan de huidige milieucrisis’.

Voor de blogs van www.theologie.nl: klik hier.