Verkiezingsprogramma's voor Provinciale Staten 2023

Waar is sprake van de kerken in de verkiezingsprogramma’s? En zit er verschil tussen Overijssel en Flevoland? Vanuit die vragen bekeken we enkele verkiezingsprogramma’s. Om ons enigszins te beperken qua tijd kozen we voor de programma’s van de vier politieke partijen, die zowel in Flevoland als in Overijssel een gedeputeerde leveren. Dat zijn: CDA, VVD, PvdA en Christenunie.

De methode die we gebruiken is die van concordantie. We nemen enkele kernwoorden en met de zoekfunctie kijken we hoe vaak zo’n woord voorkomt. Vervolgens letten we op de context waarin het woord staat. We kiezen drie woorden: ‘kerk’, ‘geloof’ en ‘religieus’. De ambitie is dat we als kerk zichtbaar zijn in de samenleving en derhalve dat we op enkele plaatsen in een verkiezingsprogramma worden genoemd. Het is ook aardig om vervolgens te kijken of er verschil zit tussen de provincie Overijssel en Flevoland. Het gaat om dezelfde partijen, dus een verschil moet zich laten verklaren uit de verschillende omstandigheden van de provincies.

CDA OVERIJSSEL

Er is enig verschil tussen de provincies. Als je het verkiezingsprogramma van het CDA neemt en eerst een quick-scan maakt op de trefwoorden ‘kerk’, ‘geloof’ en ‘religieus’ zie je dat het CDA in Overijssel 11 keer het woord ‘kerk’ gebruikt. Daarnaast komt het woord enkele keren voor in enkele eigennamen, zoals de Nicolaaskerk en de Broederenkerk.

De tekst spreekt over de kerk als het gaat over het belang van het maatschappelijk middenveld.  Een citaat: ‘Sterke ontmoetingsplekken staan borg voor een sterke samenleving. In zo’n samenleving is sprake van sociale samenhang. Door elkaar te ontmoeten in kerken, bij biljartclubs, op sportvelden en dergelijke, horen wij ergens bij en hangen we niet als los zand aan elkaar. Het CDA wil ontmoetingsplekken versterken, verduurzamen en lokale (ook kleinschalige) initiatieven ondersteunen’.

Het verkiezingsprogramma spreekt twee keer over ‘geloof’. Citaat: ‘Het CDA gelooft in de kracht van de samenleving’. Daarnaast spreekt het CDA Overijssel nog over: ‘Het CDA gelooft dat kunst en cultuur het gemeenschapsgevoel versterkt’.

Het woord ‘religieus’ komt in Overijssel voor in de zin: ‘Het CDA hecht waarde aan religieus, cultureel en agrarisch erfgoed’.

CDA FLEVOLAND

Het CDA Flevoland noemt het woord ‘kerk’ niet, of je zou je al moeten laten verleiden het woord ‘Nijkerk’ als hit te tellen, maar dat gaat iets te ver. Het partijprogramma van het CDA in Flevoland begint niet bij het belang van het middenveld, maar werkt eerst de trefwoorden ‘betrokkenheid’,  ‘betrouwbaarheid’ en ‘bestaanszekerheid’ uit. Het woord betrouwbaarheid wordt gekoppeld aan de overheid. Het eerste inhoudelijke thema dat men uitwerkt is energie en klimaat. Daar spreekt men niet inhoudelijk over kerk of geloof. Wel zegt men ‘Wij hebben de aarde te leen gekregen’. Er wordt verder niet gezegd van wie we de aarde in bruikleen hebben.

Het verkiezingsprogramma van Flevoland heeft dezelfde zin als het verkiezingsprogram van Overijssel als het gaat over ‘geloof’: Citaat: ‘Het CDA gelooft in de kracht van de samenleving’.

Het woord ‘religieus’ komt in Flevoland voor in de zin: ‘Het CDA hecht waarde aan religieus, cultureel en agrarisch erfgoed’.

VVD OVERIJSSEL  

Het verkiezingsprogramma van de VVD van Overijssel noemt de woorden ‘kerk’, ‘geloof’, ‘religieus’ niet. Toch maar even geprobeerd of de concordantie met andere woorden wel werkt. Ja, dat lukt: Het woord ‘woning’ om een ander voorbeeld te nemen, komt 20 keer voor. Het woord ‘ondernemer’ 34 keer. Het woord ‘armoede’ één keer.

VVD FLEVOLAND

Het verkiezingsprogramma van de VVD in Flevoland kent de woorden ‘kerk’, ‘geloof’ en ‘religieus’ niet. Het woord ‘armoede’ komt één keer voor, in de ontkennende zin, namelijk dat bestrijding van energie-armoede geen provinciale taak is. Het woord ‘ondernemer’ komt 28 keer voor. Zoals de opmerking, dat vestiging van locaties van het Ministerie van Defensie de lokale ondernemers en aanleverende bedrijven veel werkgelegenheid oplevert.

PVDA OVERIJSSEL

De PVDA Overijssel noemt twee keer het woord kerk’. Eén voorbeeld: ‘De PvdA staat voor bruisende steden als aanjagers van de economie en de samenleving. Onze steden spelen nu en straks een belangrijke rol in de economische ontwikkeling en aantrekkingskracht van Overijssel. Winkels en horeca zijn net als kerken, stadhuizen, theaters, musea, culturele- en onderwijsinstellingen zeer sterk verbonden met de binnenstad: een plek waar het (sociale) leven zich afspeelt oftewel de plek waar men elkaar ontmoet’.

 Verder noemt de PVDA de kerk bij de gebouwenherschikking. ‘Soms kunnen monumenten niet altijd worden gebruikt voor functies waar zij oorspronkelijk voor gebouwd zijn. Voorbeelden daarvan zijn kerken, boerderijen en industriële gebouwen. Het herbestemmen van deze monumenten bevordert niet alleen een duurzaam gebruik van bouwmaterialen, maar biedt ook kansen voor verduurzaming van deze gebouwen en de leefbaarheid van de omgeving. Ook kan herbestemming van monumenten bijdragen leveren aan het oplossen van het woningtekort’.

Het woord ‘geloof’ komt in het PVDA program van Overijssel één keer voor. ‘Als provincie streven we naar gelijke kansen voor iedereen, ongeacht ras, geloof, afkomst, geaardheid, gender of politieke voorkeur. Iedereen moet in Overijssel zichzelf kunnen zijn; thuis, op het werk, tijdens het sporten en op school. Dat betekent dat we ons altijd en overal keihard verzetten tegen alle vormen van onverdraagzaamheid, overal in onze provincie en ook in onze eigen Statenzaal. Mede dankzij de PvdA is Overijssel een regenboogprovincie’.

Het woord ‘religieus’ komt in het programma van de PvdA niet voor. Het programma begint met ‘iedereen doet mee’.

PVDA FLEVOLAND

De PvdA in Flevoland noemt in het verkiezingsprogramma van 2023-2027 het woord ‘kerk’ niet, noch het woord ‘geloof’, noch het woord ‘religieus’. Het woord ‘woning’ om een ander voorbeeld te geven komt 82 keer voor en het woord ‘water’ 103 keer. Het woord ‘armoede’ 18 keer. Het woord ‘ondernemer’ vijf keer.

CHRISTENUNIE OVERIJSSEL

De Christenunie in Overijssel noemt de kerk negen keer. Het gaat met name om het beheer van het kerkelijk erfgoed. Het programma zegt: ‘Erfgoed vertelt niet alleen de vaderlandse geschiedenis, maar ook de regionale en lokale geschiedenis. Belangrijke aandacht verdient het kerkelijk erfgoed. Monumentale kerkgebouwen zijn beeldbepalend in steden en dorpen. Voor veel Nederlanders zijn kerken dragers van herinneringen aan belangrijke momenten in het leven en bieden ze een plek voor bezinning. Door tekort aan geld is er echter steeds weer de kans op achterstallig onderhoud. Er is sprake van toenemende leegstand. Niet alle kerken kunnen behouden worden, maar er liggen wel kansen in een waardige alternatieve bestemming’.

En even verder zegt het document: ‘Monumentale (kerk)gebouwen zijn cultuurhistorisch waardevol en zijn beeldbepalend in steden en dorpen. Met geld van de rijksoverheid hebben veel gemeenten en provincies kerkenvisies geschreven. We verwachten dat de komende jaren opnieuw veel kerken zullen worden gesloten en dat het niet eenvoudig zal zijn om voor alle monumentale kerkgebouwen nieuwe bestemmingen te vinden. De provincie trekt samen met het Rijk op en zorgt voor financiering voor het noodzakelijk onderhoud van rijksmonumenten. Daarbij is er bijzondere aandacht voor het duurzamer maken van monumenten en voor kerkelijk erfgoed. De provincie stelt elke vier jaar een erfgoedmonitor op. In deze monitor wordt ook gekeken naar eventuele herbestemming van monumenten’.

Het woord ‘geloof’ komt drie keer voor. De CU schrijft: ‘We komen op voor hen die niet voor zichzelf op kunnen komen en zorgen goed voor de natuur die we van God hebben gekregen. Zo geven we invulling aan ons geloof. Bij het zoeken naar antwoorden op de uitdagingen van deze tijd laten wij ons als christelijke partij inspireren door de Bijbel’. En: ‘Wij geloven daarom dat christelijke uitgangspunten in de politiek relevant zijn voor Overijssel. Zo geven de politici van de ChristenUnie geloof een stem in de samenleving’. En: ‘Alle mensen hebben het recht om in vrijheid hun geloof en overtuiging te delen, met elkaar, met hun kinderen en in de samenleving. Alle leven is Gods waardevolle gift. Daarom zetten wij ons in voor duurzame ontwikkeling van en een zorgvuldige omgang met heel Zijn schepping’.

Het woord ‘religieus’ komt één keer voor: ‘Behoud en bescherming van erfgoed, met een verdere nadruk op agrarisch-, industrieel- en religieus erfgoed’.

CHRISTENUNIE FLEVOLAND

De Christenunie in Flevoland gebruikt het woord ‘kerk’ niet.

Het woord ‘geloof’ komt zes keer voor. ‘De politici van de ChristenUnie maken deel uit van een beweging van maatschappelijk betrokken christenen die op tal van plekken in de samenleving hun geloof een stem geven’. En: ‘We komen op voor hen die niet voor zichzelf op kunnen komen en zorgen goed voor de natuur die we van God hebben gekregen. Op deze manier geven we invulling aan ons geloof’. En:  ‘Alle mensen hebben het recht om in vrijheid hun geloof en overtuiging te delen, met elkaar, met hun kinderen en in de samenleving’.

Het woord ‘religieus’ komt één keer voor: ‘Behoud en bescherming van Flevolands erfgoed, met een verdere nadruk op agrarisch-, industrieel- en religieus erfgoed’. Precies dezelfde zin gebruikt de Christenunie in het verkiezingsprogramma van Overijssel.

SAMENVATTEND

1. Kijken we naar de frequentie, dan zien we het volgende:

Politieke partij       Overijssel    Flevoland
CDA kerk                    11 x            0 x
CDA geloof                   2 x             1 x
CDA religieus                1 x             1 x

PVDA kerk                    2 x             0 x 
PVDA geloof                 1 x              0 x 
PVDA religieus              0 x              0 x

VVD kerk                      0 x              0 x 
VVD geloof                    0 x              0 x 
VVD religieus                 0 x              0 x 

CU kerk                         9 x              0 x 
CU geloof                      3 x               6 x 
CU religieus                   1 x               1 x 

a. Het ‘oude land’ heeft beduidend meer de kerk, geloof en religie in beeld dan ‘het nieuwe land’.
b. De partijen met een christelijke achtergrond spreken meer over de genoemde thema’s dan andere partijen.

2. Kijken we naar de inhoud, dan kan je de volgende conclusies trekken:

a. De kerk is vooral in beeld als het gaat om het zorgvuldig beheren van het kerkelijk erfgoed.
b. Religies in algemene zin komen bij geen van de partijen in beeld.
c. De Christenunie spreekt over geloof als inspiratiebron.
d. Geen enkele partij noemt kerk of levensbeschouwelijke organisatie als partner bij het zoeken naar oplossingen bij actuele maatschappelijke vragen, zoals: energie, klimaat, water, ruimte, wonen, natuur, stikstof, landbouw, visserij, mobiliteit, bereikbaarheid.
e. Dat gezegd zijnde (d) is het omgekeerde ook waar: politieke partijen zien geestelijke gezondheid en zingeving (nog) niet als een prioriteit waar je in het geheel van de samenleving een belang bij hebt en waar je bijvoorbeeld de kerk een relevante partij in zou kunnen noemen. 

Kortom: er is  nog een wereld te winnen, als je als kerkbetrokkene de kerk graag een zichtbare plaats zou willen geven in het geheel van de samenleving. 
 
Foto: verkiezingsbord 2023

Reactie van een lezer: 

Je vergelijkt hierin de verkiezingsprogramma’s van de provinciale politieke partijen.

Dat doe je met een woordzoek-functie en dan kun je weleens wat missen.

Hieronder 3 citaten uit de VerkiezingsVisie van CDA-Overijssel die je gemist hebt:

In de politiek doen we een beroep (een appèl), op christelijke en democratische beginselen.

Niet voor niets werken we met een scherp moreel, eerbaar kompas,

dat is gelinkt aan bijbelse en christelijke waarden en normen - de C in onze naam.

Het CDA zoekt steeds naar authentieke en betrokken volksvertegenwoordigers,

geworteld in de regio en met een moreel kompas dat gebaseerd is op onze christelijke

en democratische uitgangspunten