Wereldwijde stormachtige groei digitale kerkdiensten

Het uitbreken van de coronacrisis heeft wereldwijd grote gevolgen voor de manier van kerkzijn. De inzet van de sociale media en digitaal aanbod van kerkdiensten neemt een hoge vlucht. Het communciatieprincipe verschuift van een centrale kerk naar een kerk die aanklopt bij de mensen thuis.

De Wereldraad van Kerken verzorgde woensdag 29 april een webinar over de veranderingen in de kerk. Deskundigen uit de Verenigde Staten, Duitsland, Zuid-Korea en Noorwegen kwamen aan het woord om een toelichting te geven op de veranderingen die zich in een maand tijd in rap tempo doorzetten. De kerkgebouwen zijn gesloten en er ontwikkelt zich een  ‘Church at home’, zoals men het in de Verenigde Staten noemt, een ‘Kirche von zu Hause’ zoals de Duitsers zeggen.

De Grieks-orthodoxe dr. Nicolas Kazarian uit de Verenigde Staten presenteerde cijfers van zijn eigen kerk. In de afgelopen maand begon 74 procent van de grieks-orthodoxe parochies in de VS met het live-streamen van een kerkdienst. Facebook is met 74 procent verreweg het meest populaire platform (47 procent puur Facebook en het andere deel in combinatie met een ander platform zoals YouTube). Slechts 8 procent van de parochies van zijn kerkgenootschap kiest voor sluiting van het kerkgebouw en geen enkele vorm van nieuwe communicatie.

De Amerikaanse mediadeskundige dr. Heidi A. Campbell, professor aan de universiteit in Texas, bracht met het uitbreken van de coronacrisis een nieuw boek uit ‘The Distanced Church: Reflections on Doing Church Online’. Daarin zijn gesprekken en artikelen opgenomen van zo’n dertig media- en kerkdeskundigen, voornamelijk uit de Verenigde Staten, Australië, Brazilië en Zwitserland. Ze beschrijven daarin de ontwikkelingen van de digitale kerk.

Campbell vatte te teneur in de artikelen samen.  Ze ziet drie strategieën: transfer, translate, transform. Ruwweg kan je zeggen, dat er bij transfer sprake is van een snel online gaan van beelden en gebeurtenissen. Er wordt geen vertaalslag gemaakt. Bij translate is er al wel een aanpassing. En bij transform is de aanpassing nog ingrijpender om tegemoet te komen aan de specifieke kenmerken van het communicatiemedium.

Ze signaleerde verder dat de netwerk-theologie nieuwe vragen oproept. Er ontstaat een andere relatie tussen online en offline. Er komen nieuwe relaties en hoop krijgt een aangevulde communicatielijn. Tegelijk bestaat er een risico dat mensen die de online-kerk opgaan, vergeten dat het medium sociale distantie met zich meebrengt. En er zijn kwetsbare groepen, die geen toegang hebben tot het medium, hetzij doordat de middelen ontbreken, hetzij door gebrek aan kennis. Dat roept nieuwe sociale en diaconale vragen op.

Ralf Peter Reimann, digitaliseringsdeskunde van de Evangelische Kirche in Reinland (Duitsland), vertelde over onderzoek bij 700 kerkgebouwen. Daaruit blijkt, dat de kerk dankzij google zich verder ontwikkelt. Je bereikt online deels een andere doelgroep dan offline. ‘Kerk blijft niet beperkt tot het gebouw, maar brengt mensen bijeen in gebed en levend geloof’. In Duitsland heeft men de ervaring – zo leert de analyse van de statistiek – dat de bezoekers van de digitale verbinding op onderdelen verschillen van de fysiek samenkomende gemeente. De uitingsvormen zijn ook verschillen. Bij een livestream is de drempel om met een chatfunctie te reageren laag. Mensen in Duitsland blijken de voorkeur te geven aan lokale uitzendingen boven de nationale kerkdiensten op televisie, hoewel de laatste categorie professioneler is. ‘Belangrijker dan de kwaliteit van de uitzendingen is de basis van waaruit er gewerkt wordt: de lokale gemeenschap’.

Ingeborg Dybvig, directeur communicatie van de kerk in Noorwegen, sloot daar op aan. Facebook van de nationale kerk is tijdens de coronacrisis gegroeid met 7500 volgers. Een populair gebruikster als dominee Sunviva Gylver bereikt met een presentatie een kleine 240.000 mensen. Er worden concerten aangeboden. En men kijkt hoe het bezoekersgedrag is. Daar zit nog wel een punt van aandacht. Een populair programma heeft 2 miljoen kijkers/hits de eerste drie seconden, maar na vijftien seconden is het al teruggelopen naar een half miljoen en na een minuut zijn er nog 200.000  mensen.

Wie het webinar wil volgen op youtube: klik hier
Wie het ebook van Campbell wil hebben: klik hier