Foto: Berendien Bos en ds. Giel Schormans (rechts)

Maak scherpe profielschets

Het is opvallend dat er bij het uitbrengen van een profielschets vaak nadruk ligt op persoonskenmerken, meer dan op theologische competenties. Veel gemeenten mijden het gesprek over theologie zelfs, omdat ze pluriform zijn samengesteld. Dat mag zo zijn, dan nog kan je benoemen wat elk van de groepen in de gemeente nodig heeft.

Dat zei ds. Giel Schormans, predikant voor het beroepingswerk, tijdens de open classicale vergadering op 4 maart in Nagele. Hij beschreef voor een kleine vijftig bezoekers enkele tendensen in het beroepingswerk. Daarbij paste zijn analyse op de profielschetsen. Hij vertelde daarover verder dat veel kerkenraden gaan zitten op de lijn van de verleiding. Ze leggen uit waarom hun plaats de moeite waard is. Schormans gaf in overweging om meer op het element van de roeping te gaan zitten. ‘Leg mensen uit waarvoor je hen nodig hebt. Dat doet een appel op de roeping van de predikant’.

Veel profielschetsen noemen als vaardigheid van een predikant het vermogen te verbinden. Dat geldt groepen in de gemeente en mensen van verschillende leeftijdscategorieën. Andere tendensen die werden aangestipt: er vindt een zekere regionalisering plaats in het beroepingswerk; mensen blijven in dezelfde regio werken vanwege de kinderen of vanwege de partner die een baan heeft. Het element van een beschikbare woning speelt een rol. Omdat nogal wat kerkelijke gemeenten de pastorie hebben afgestoten moeten predikanten zelf een onderkomen aanschaffen. Dat past bij het besef dat de predikant daarop moet investeren, wil je voorkomen dat je als 67-jarige nog moet starten op de woningmarkt. Leeftijd speelt een rol bij het beroepingswerk; jonge predikanten zijn minder flexibel, boven de zestig bewegen ze weer wat makkelijker mee met de vragen van de gemeente.

Schormans waarschuwde beroepingscommissie voor een te langdurig gebruik maken van internetuitzendingen. Sinds corona kan je bijna van iedere voorganger wel een dienst op internet vinden. Het is een goed middel om een eerste oriëntatie te maken. Maar daarna – zo adviseerde de inleider – doe je er verstandig aan concrete diensten bij te wonen. Je voelt dan beter de sfeer, het werk van de Geest. Neem verder niet te veel hooi op de vork, maar beperk je tot gesprekken met enkele voorgangers en wees duidelijk over de voortgang van het contact.

Voor de powerpoint bij de presentatie: klik hier. 

Foto: classis in carrévorm

Cijfers

Schormans noemde diverse concrete cijfers. Er zijn 1450 gemeenten, 1815 gemeenten inclusief de wijkgemeenten; zij delen 1390 gemeentepredikanten, dus 425 zitten er zonder herder en leraar. Daarnaast zijn er nog eens 500 predikanten werkzaam in het categoriaal pastoraat. De gemiddelde leeftijd van predikanten is 55 jaar; 52 % is 57 jaar of ouder. De uitstroom van emeriti is 5 keer groter dan de instroom van nieuwe predikanten.

De cijfers voor gemeenten met de signatuur van de Gereformeerde Bond zijn anders. Daar is minder tekort. Er is meer instroom, net als bij de confessionelen en evangelischen. In 2022 waren er 80 vacatures bij de Gereformeerde Bond. De mobiliteit onder deze groep predikanten is groter dan elders. Gemeentes in het middensegment en meer in liberale hoek merken bij het uitzetten van een advertentie dat er beduidend minder reacties komen. Vroeger had je maar zo twintig brieven, nu komt het voor dat er amper iemand reageert. Het vraagt van beroepingscommissies een pro-actieve houding. Schormans noemde het voorbeeld van een commissie die systematisch alle predikanten in de regio in beeld had gebracht en mogelijk geïnteresseerde mensen had benaderd. Het mobiliteitsbureau geeft in de regel een lijst met pakweg tien namen. Het kan maar zo twee jaar duren voordat je een vacature weer ingevuld hebt.

Ruzie en fusie

Berendien Bos, consulent van het mobiliteitsbureau, ging in op mogelijke tijdelijke varianten, die deels kunnen helpen de vacaturetijd te overbruggen. Gemeenten kunnen tijdelijke predikanten inhuren via het mobiliteitsbureau. Als er extra huiswerk is te doen, kan een interim-predikant daarbij helpen. ‘Geschikt voor ruzie en fusie’, vatte iemand uit het publiek kernachtig samen.  Het mobiliteitsbureau heeft 120 ambulante predikanten beschikbaar op een lijst. In Overijssel-Flevoland werken op dit moment 2 ambulante predikanten, dat is relatief weinig als je beseft dat er in het geheel van Nederland op dit moment 80 / 85 werken.

Er waren vragen omtrent de match die het bureau maakt tussen profielschets en gemeentesituatie. Zou je bij tijdelijke oplossingen niet nog meer gebruik kunnen maken van emeriti, wilde iemand weten. Iemand anders vroeg of de kerk het tekort aan voorgangers misschien onderschat heeft. Schormans gaf toe dat de veerkrachtigheid van de gemeenten om te blijven bestaan groter is dan geraamd. Het feit dat veel gemeenten parttime-invulling zoeken impliceert uiteindelijk ook dat er mee predikanten nodig zijn. Schormans wees op het belang van roepingenzondag. Met het gebed om roepingen stimuleren we een klimaat waarin roepingen aandacht krijgen, aldus Schormans.

Rijssen Ontmoetingskerk vroeg door op het beleid van de classis. Of men pastores voldoende aanmoedigt na vier jaar te switchen. De afvaardiging wees er op dat het invullen van het preekrooster steeds meer moeite kost en men pleitte er voor meer aandacht te geven aan de mogelijkheid te ruilen in de regio. De classispredikant zegde toe dit thema mee te nemen naar de werkgemeenschappen.

Ds. Wilbert Dekker, preses van de classis, ging in zijn opening in op het tekort aan werkers in de wijngaard. Hij las een gedeelte uit Mattheüs 9: 35-38 en benoemde de blik van Jezus over de schapen zonder herder, de grote oogst die wacht op arbeiders, en het tekort aan werknemers. Dekker ging door op de roeping en citeerde Dag Hammerskild. ‘Hoe aandachtiger je je innerlijk beluistert, des te beter kan je de geluiden om je heen beluisteren; en wie hoort gaat spreken, heeft recht van spreken’. En nog een citaat: ‘De inzet zoekt ons; niet wij de inzet’. En: ‘Geef me een zuiver gemoed, dat ik u mag zien; geef mij een nederig gemoed, dat ik u mag dienen’.

Verkiezingen

De volgende mensen werden verkozen:
* Diaken Pieter van Dalfsen uit IJsselmuiden als lid van de classis
* Ds. Hélene Evers als lid van de classicale werkgroep Kerk en Israël
* Ds. Hans van Solkema als secundus lid van de Generale Synode
* De heren Te Brake (Zeewolde), Slotman (Borne), Duijf (Zwolle) Ten Dam (Wijhe) als leden van het classicaal college voor de behandeling van beheerszaken
* Mr. Bisschop als lid van het classicaal college voor bezwaren en geschillen.

Er was een gesprek over de werkgroepen die vanuit de classis zijn gevormd. De werkgroep Verkiezingen geeft de verantwoordelijkheid om mensen te zoeken over aan de classispredikant. Verder werd er informatie gegeven over het werk van de werkgroepen en werd vastgesteld dat er draagvlak is om door te gaan met het werk.

Voor een videogesprek over het beroepingswerk met ds. Gijsbert Rohaan: Klik hier.

Foto: Janny Bunschoten verwelkomt vanachter het raam bezoekers

Nagele

Janny Bunschoten, lid van het breed moderamen en voorzitter van de kerkenraad te Nagele, was gastvrouw van de classisvergadering en gaf een inleiding op dorp en kerk. Nagele is sinds 2024 vacant. Het is één van de tien groendorpen in de polder. Het is een dorp gebouwd met een alternatieve architectuur, niet van de Delftse school zoals te doen gebruikelijk, maar met mensen zoals Gerrit Rietveld en Mien Ruys en Aldo van Eijk. Alle huizen in Nagele hebben een plat dak.

Er waren aanvankelijk vier kerken (rooms-katholiek, vrijgemaakt, hervormd, gereformeerd). Nu is er nog maar een kerk waar ’s zondags diensten worden gehouden. In 2024 waren er 260 leden. De architect Bakema maakte het ontwerp van de kerk. Het is een einde van de openbare weg gebouwd, zodat je wordt uitgenodigd je nog even te bezinnen voordat je de kerk binnenstapt. Je gaat daarbij iets omhoog: het is een opgang. De ramen zijn laag geplaatst, dus het zicht op de wereld blijft behouden.

Voor een video met Janny Bunschoten: klik hier.