Foto: V.l.n.r. dr. Jan Dirk Wassenaar, (nog net zichtbaar de koster/beheerder/vrijwilliger), ds. Marieke Ariesen - Holwerda en officier Ingeborg Keijzer tegen de achtergrond van 'De Opgang', een vergader- en ontmoetingsgedeelte in de Grote Kerk van Steenwijk

Durf te vervellen als kerk

Zo…. Alleen in de protestantse gemeente te Steenwijk zijn al zeshonderd vrijwilligerstaken te onderscheiden. In the Kingdom Identity Church van Zwolle is eigenlijk iedereen vrijwilliger. Dus dat het ontbreekt aan vrijwilligers kan je niet zeggen. De inzet is wel anders; het werk is meer op de persoonlijke maat gesneden van vrijwilligers. Daar moet je ook niet te gespannen over doen. Als mensen zich willen inzetten voor een nieuwe werksoort is er blijkbaar ruimte en verlangen naar zoiets nieuws. En dat er dan ander werk blijft liggen, is een teken dat daarin misschien enigszins verouderde accenten kunnen zitten. Je moet als organisatie ook durven te vervellen.

Die gedachten kwamen naar voren tijdens de Kring van kerken Overijssel op 4 oktober 2024 in Steenwijk. Gezichten vanuit zes kerken en flankerende organisaties waren bij elkaar gekomen in de Grote Kerk van Steenwijk. Tijdens de ontmoeting in 2023 kwam de opmerking aan de orde dat het sinds de coronacrisis lastiger is geworden alle vrijwilligersplekken op te vullen. Reden om er nog wat verder over door te spreken in de oecumenische editie van 2024. Pastor loci ds. Marieke Ariesen – Holwerda vertelde over het vrijwilligerswerk in de vestingstad. Ze trok in twijfel of je echt kunt spreken van een verschraling in het vrijwilligerswerk. Misschien zijn er wel meer vrijwilligers dan vroeger het geval was. Er zijn nu meer teams aanwezig voor diverse werksoorten variërend van pastoraat, rouwbegeleiding en gastvrouwen en gastheren die mensen welkom heten in de kerk op diverse door-de-weekse-dagen.

Het team pastoraat verzorgt bezoeken aan mensen. In bijzondere gevallen kan er een ouderling of pastor komen. Een team van rouwbegeleiders kan mensen bijstaan vanaf de terminale fase van een ziekte tot de rouwplechtigheid en de rouwverwerking. In Steenwijk heeft men al diverse lichtingen van rouwbegeleiders mogen opleiden. Ze zorgen er voor dat de pastores andere taken kunnen oppakken, doordat een deel van de circa veertig rouwbijeenkomsten worden verzorgd vanuit de groep van vrijwilligers.

The Kingdom Identity Church, voor de Kring van kerken Overijssel een verbinding met internationale kerken, vormt een gemeenschap waarin eigenlijk iedereen als vrijwilliger een klus klaart. Dat kan variëren van de ‘zondagsschooltantes’ tot het worshipteam. Men zet dit jaar in op Youth Revival. De leiders hebben in gebed dit focuspunt gekozen. Jonge mensen tussen 16 en 30 jaar kunnen onder meer op zaterdagavond bij elkaar komen voor speciale workship-momenten.

De vrijwilligers van de Nieuw-Apostolische Kerk met onder meer een kerkgebouw in Zwolle kan je tegenkomen in een verzorgingstehuis, als ze muziek verzorgen; een insteek die ook bij internationale kerk zo belangrijk is. Vertegenwoordiger Peter Arntz vertelde dat hij zelf actief is in een landelijke werkgroep die nadenkt over de toekomst. Er zijn in dat kader specifieke thema’s geformuleerd en roadmaps gemaakt. Kerken door heel Nederland maken daar gebruik van.

Het Leger des Heils, vertegenwoordigd door regio officier Ingeborg Keijzer die sinds kort in Delden woont, zit op een vergelijkbare wijze in een transitie. Er passen woorden bij als ‘Move of Hope’ en natuurlijk blijft het Leger zoeken naar een sociale basis met bijvoorbeeld buurthuiskamers die te vinden zijn in allerlei plaatsen, zoals Steenwijk, Zwolle en Deventer.

Ds. Gerke van Hiele was aanwezig vanuit de doopsgezinde gemeenschap. Uitgedaagd om een focuspunt te noemen bracht hij de eerste zondag van november in; de zogenaamde zondag van de gedachtenis. Op die dag worden de overledenen herdacht. De doopsgezinden in Giethoorn beperken zich daarbij niet tot de overledenen in eigen kring, maar betrekken de hele dorpsgemeenschap bij de herinneringen. Je merkt dat dergelijke symbolen ook door mensen van buiten de kerk worden gewaardeerd.

De kring sprak met elkaar nog even verder over de ontvankelijkheid voor symbolen en zingeving in bredere zin buiten de kerk. Aan de ene kant ervaren pastores verlangen naar geborgenheid en vrede in onzekere tijden. Aan de andere kant vertelde een pastor dat er op een rommelmarkt een hele doos met Bijbels was verkocht, omdat de christelijke basisschool en de openbare basisschool fuseerden en er vanaf dat moment blijkbaar minder ruimte was om de Bijbel open te slaan.

Vanuit de Protestantse Kerk werd tekst en uitleg gegeven over het recente synodebesluit waarbij de deur naar de kansel wijder opengaat, niet alleen voor academische pastores maar ook voor hbo-theologen. Alex Schuurman, diaken in Ommen, vertelde over de acties vanuit de kerk voor de minima.

Mireille Dosker was aanwezig vanuit de flankerende organisatie het Oversticht. Ze ging in op de mogelijkheden om het Oversticht in te zetten in de relatie tussen kerken en overheid. Het Oversticht heeft een speciaal kerkenspreekuur, waar iedereen die dat wil vanuit een kerkelijke gemeenschap vragen kan stellen. Op 28 november is er in Zwolle een landelijk getoonzet evenement ‘De toekomst van religieus erfgoed’, waar iedereen welkom is. Mireille Dosker vertelde dat daar ook kerkenroute wordt gepresenteerd; mensen kunnen een route volgen, bijvoorbeeld als wandelaar, langs diverse kerken in Overijssel. Diverse kerkgebouwen functioneren als een soort halteplaats.

Er was tijdens de Kring van Kerken een kuiermoment door de Grote Kerk in Steenwijk. Marieke Ariesen liet zien hoe het kerkgebouw een ander gezicht heeft gekregen en een functie in het midden van de Steenwijker gemeenschap. De kerk is als het ware opgedeeld in compartimenten. Het eerste gedeelte heeft zitjes, je kan er een kopje koffie drinken. Er is een stiltecentrum. Er is een ‘opgang’ waar je nog eens een aantal vergaderzalen vindt. De bezoekers kregen diverse details te horen. Hoe schoolklassen de kerk bezoeken. Hoe de kaarsen in de kandelaars recent zijn vervangen door ledlichtjes, waardoor je met kerst ook onder de kandelaars mag zitten omdat er geen risico’s van lekkage meer is. Hoe je nog steeds een wenteltrap kunt zien naar wat ooit de librije heette, de ruimte waar werd geschreven. Hoe zeer recent de orgelpijpen zijn verwijderd en naar Noord-Holland worden gebracht voor onderhoud.

Anke de Boer, ambtsdrager in Goor, opende de bijeenkomst met een bezinning vanuit een lied van God die met je meegaat, geschreven door Sytze de Vries. Ze vertelde in de aanloop naar het lied over haar eigen jeugd als dochter van een dominee. Het bleek dat zij één van drie aanwezigen was die in de jeugd de pastorie van binnen hebben gezien; hetzelfde gold voor de gastvrouw ds. Marieke Ariesen – Holwerda en voor officier Ingeborg Keijzer. Aanwezig waren verder: Ambtsdrager Peter Arntz van de Nieuw-Apostolische Kerk in Zwolle; Mireille Dosker van het Oversticht; ds. Gerke van Hiele van de doopsgezinde gemeente in Giethoorn; ds. Klaas van der Kamp, classispredikant; kerkelijk werker Jenny Mooij uit Zwolle/Deventer; voorganger Raul Salas van de Kingdom Identity Church uit Zwolle; diaken Alex Schuurman uit Ommen en ds. Jan Dirk Wassenaar, scriba van de classis.

Het is de bedoeling dat de Kring van kerken Overijssel weer bijeen komt op 3 oktober 2025. Dat zou bij de overheid kunnen zijn. De suggestie werd evenwel gedaan om te kijken of je bij een waterschap zou kunnen vergaderen. In 2025 is het tweehonderd jaar geleden dat de desastreuze storm huishield in Overijssel. Dr. Jan Dirk Wassenaar heeft er een verhaal over geschreven en zocht uit hoe de kerken reageerden op de rampspoed. Hij is al op zeven plaatsen genodigd om dat verhaal met mensen te delen. Je zou als kerken bij elkaar kunnen komen en kunnen nadenken over het klimaat en de Groene Kerken, passend in de lijn met het thema ‘water’.

Foto: Mireille Dosker van het Oversticht links achter haar de ontmoetingsruimte in de Grote Kerk, rechts tussen de zuilen de kandelaren waarin de kaarsjes plaats maakten voor ledverlichting en net onder en boven de kandelaar voor de goede kijker de wenteltrap die leidt naar de librije (schrijfkamer)

Foto: Aan tafel met v.l.n.r. Alex Schuurman, Anke de Boer, Peter Arntz, Raul Salas, Gerke van Hiele, Marieke Holwerda - Ariesen, Jan Dirk Wassenaar, Jenny Mooij, Ingeborg Keijzer en Mireille Dosker (op de rug) 

Foto: Het lege karkas van het orgel, de pijpen zijn aan de andere kant van het IJsselmeer voor onderhoud. Een schoolklas met scholieren techniek heeft het orgel nog horen spelen, en het doopvont gezien. Op de vraag wie er gedoopt was, stak maar één leerling de vinger op.... Bij het orgel was men niet weg te slaan, zo mooi vonden ze het. 'Hoeveel wattage gaat er om in het orgel', wilde iemand weten.