Column over slavernij 

Beste luisteraars,

Mag je versjes zingen waarin het woord ‘neger’ voorkomt? Ron Jans, de trainer van FC-Twente struikelde er over als trainer van Cincinnati. De kerken voeren een zelfde discussie. Er is namelijk één lied waarin dat woord ‘neger’ wordt gebruikt. Nota bene een tekst van een dominee die vroeger in Hardenberg werkte, ds. Willem Barnard. Het gaat over mensen in het nieuwe Jeruzalem, en dan noemt Barnard met name: ‘De negers met hun loftrompet’. Is dat slecht taalgebruik of moet je je daar niet druk over maken?

De moord op George Floyd is aanleiding voor hernieuwde afwegingen*. De tegenstelling zwart-wit is ontstaan door de handel in slaven. Tot voor kort dacht ik dat slavernij iets was van het westen van Nederland. Het Historisch Centrum Overijssel kwam onlangs met het bericht dat ook talloze mensen uit Overijssel zich hebben verrijkt aan inkomsten* uit slavernij.   

Matthias van Rhijn heeft er zijn uitspanningen* als De Horte en Dieze bij Dalfsen van betaald. Duymaer van Twist liet er het landgoed* bij Diepenveen, de Nieuw Rande, van bouwen. De familie van Dedem uit Dalfsen en de familie De Vos uit Steenwijk bezaten aandelen in plantages in Suriname. Cornelis Backer uit Zwolle en Femmetje Reijns uit Goor en tientallen andere inwoners uit Overijssel hielden zich bezig met* de slavenhandel. Het gemeentebestuur van Deventer had aandelen in de Westindische Compagnie die zich met slavenhandel bezighield.

Er was wel iets verzet, maar niet veel. Een dominee uit Deventer verhaalde van een plantage-eigenaar die te maken kreeg met een dood geboren kalfje. In plaats van zijn verlies te nemen liet hij een slaaf, Herman straffen. Herman werd zonder eten en drinken opgesloten. En toen hij eenmaal hongerig en dorstig geworden was, zette hij hem een zwaar gezouten haring voor. Het zout brandde in de buik van de slaaf. Hij pleegde uiteindelijk zelfmoord. Het heeft tot 1863 geduurd, totdat Nederland de slavenhandel afschafte*.
 
Je kunt er voor kiezen uit solidariteit met de nazaten van de slaven woorden als ‘neger’ te vermijden. Voor het liedboek is het niet erg als er een versje wegvalt. Er blijft genoeg over. Er staan ook liederen in die de slaven zelf hebben gemaakt. Het staat er in het Engels.  

When Israel was in Egypt land / Let my people go!

Of misschien herkent u het pas als u de melodie hoort:

Go down Moses / Way down in Egypt land / Tell old pharaoh / to let my people go!

De tekst voor RTV-Oost is in de streektaal uitgesproken. Enkele bijzondere taalfragmenten halen we naar voren:
* ‘afwegingen’: in de streektaal: ‘riddenaosies’ 
* ‘inkomsten uit slavernij’: in de streektaal: ‘zwepengeld fan slaafn’
* ‘uitspanningen’: in de streektaal ‘gedoegies’
* ‘het landgoed’: in de streektaal ‘de grootsheid’
* ‘hielden zich bezig met’: in de streektaal ‘waarn druk met’
* ‘afschafte’: in de streektaal ‘verteute’