Foto: 'Onze vader, die in de werkkamer zit.....'

Nog zeven maanden tot het emeritaat van de dominee

Ze werden aangekondigd als halve finalisten van het Amsterdamse Kleinkunstfestival. In een bijzin stond dat ze zonen waren van een dominee. Het aankomende emeritaat van hun vader, Dick van Arkel uit Castricum, heeft hen mede geïnspireerd voor de presentatie, zoals Jeroen en Martijn die nu op planken zetten onder de naam ‘De Broers van Arkel’, aldus de aankondiging.

Voldoende tekst om mij te motiveren één van hun try-outs te bezoeken. Ik ging naar theater Mascini aan de Zeedijk in Amsterdam. Een piepklein theater, waar ik drie van de genomineerden te zien kreeg. Onder hen de Broers van Arkel tot wie ik me nu beperk in mijn reflectie. Het thema sluit prachtig aan bij de aandacht die we als classis geven aan de aankomende emeriti. De twee broers, Jeroen een acteur en Martijn een tekstschrijver, zouden met een half uur durende show me vermaken en raken in de manier waarop ze de theologische arbeid van hun vader een plaats gaven. En ik had de indruk dat het publiek in Mascini niet breed kerkelijk geëngageerd was, maar wel zeker de pointe van de presentatie kon waarderen.

Jeroen zette de toon en vertelde dat hun show was ingegeven door het aanstaande pensioen van hun vader. Hun vader bezigde werk wat de nodige inspanning vraagt. Enig idee wat hij doet?, daagde hij het publiek uit. ‘Hij zal wel ambtenaar wezen’, klonk het vanaf de stoelen. ‘Bijna goed’, was de respons op het podium. ‘Onze vader is dominee’. Hij heeft een leven lang verteld over de heilige zoon en nu breekt de tijd aan om aandacht te geven aan zijn andere zonen. Daarmee liet Jeroen de rode draad van de presentatie zien: Vader was druk en vooral moeder hield zich bezig met de kinderen. In een half uur tijd lieten de broers zien hoe één en ander in het leven zijn beslag kreeg. Jeroen zorgde voor de reflectie in analytische zin; Martijn mocht met eigen invallen inbreken op zijn verhaal en gebruikte de spreektijd om fragmenten van de biografie te laten zien.

Jeroen bracht het begin in herinnering. ‘Ik heb liefdesverdriet’, zie hij. Hij wilde het liefdesverdriet bezingen, en ontdekte al gauw dat er heel veel nummers zijn met een zelfde ambitie. En toch is het anders als het over je eigen begin gaat. ‘Mama, ik heb in je baarmoeder gezeten. Mag ik weer terug’, mijmerde Jeroen. ‘Mama, de tijd is zo voorbij gevlogen’. Het was vooral de nostalgie die Jeroen parten speelde, het verlangen naar de beschermde omgeving.

Daarna kwam een vakantie in Appelscha aan de orde. De beide jongens kregen een Speedo-zwembroek. Bij de één zat het textiel als gegoten, bij de ander lebberde het om de benen. Het toonde de onzekerheid, in zekere zin de eenzaamheid, waar de ene broer ook weer niet de steun kreeg die hij nodig had van de andere broer. Martijn onderbrak de vakantiemijmeringen met een stapel getuigschriften en diploma’s in zijn hand. Van verkeersdiploma tot een eerste-hulp-diploma, van een oorkonde tot een zwemdiploma. De opsomming van Martijn gaf herkenning bij het publiek: wie herkent het niet hoe je in je jeugd wordt voorbereid op het leven dat komt en van diplomamoment naar diplomamoment wordt getrokken.

‘Noem drie dingen die je niet met je moeder moet doen?’ klonk het. En het antwoord volgde: optillen, haar laten schrikken, tegen haar zwijgen. Daarna gingen de jongens samen verder. Ze vouwden de handen en Jeroen sprak een eigen versie uit van het onze vader: ‘Onze vader, die in de werkkamer zit…….(….) met u willen we vanavond op de bank zitten. Samen’. Uit het publiek klonk een ‘aaaahh’ van herkenning en medeleven.

Er kwamen andere herinneringen boven. Over de school. ‘Mijn vader is een dominee, daar word ik mee gepest’. En een steviger muziek werd ingezet en de jongens zong-spraken afwisselend en samen: ‘We zijn niet lief. We zijn de broers van Arkel’. Een stevige melodie om een onafhankelijk karakter neer te zetten.

Daarop volgde een bijbelverhaal. Het verhaal van de verloren zoon. ‘Lukas 15: 11’, lispelde Martijn er nog tussen in. Jeroen vertelde het verhaal over de vader met de twee zonen. En hoe de ene zoon zijn deel van de erfenis opeiste en vertrok, weg van zijn vader. ‘En weg van zijn broer’, voegde Martijn er nog tussen. De jongen gaf het geld uit aan feestjes en aan bitcoins.

Daarna onderbrak Jeroen zijn vertelling en ging het over de bloemen. Aan het begin van de show waren er bloemen op de piano gezet. ‘Voor wie zijn de bloemen? Dat is geen verrassing voor u’, daagde Jeroen uit. En de broers zetten een nieuw lied in: ‘Gloria, de bloemen gaan naar Cornelia’. In het lied somden ze alle narigheid van de wereld op, die in de biografie van Cornelia een plek kregen en die duidelijk maakten dat zij meer dan een ander recht op de bloemen had’.

Vervolgens werd het verhaal van de vader, de dominee, weer opgepakt. ‘Op zondag schud je lachend handen’. Ze zeggen tegen mij: ‘Wat een rots is jouw vader. Ik wil geen rots. Ik wil een spons’. ‘Ik vond het onze vader in de kerk altijd heel ingewikkeld. Voor mij is God iemand als mijn moeder, iemand die er altijd is en uit wie ik voortkom’.

Tenslotte pakken de broers de gelijkenis van de verloren zoon weer op. De jongens omhelzen elkaar op het erfgoedpad. ‘Over zeven maanden (als Dick met emeritaat gaat) staan we zo op ons erfgoedpad. En dan zeggen we: ‘Ha, papa, welkom thuis’.

Ineens is het niet meer de gelijkenis van de verloren zoon; het is de gelijkenis van de verloren vader.

De broers Jeroen (2001) en Martijn (1998) studeerden af aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. ‘Hun verschillende persoonlijkheden vormen een unieke mix vol absurditeit en poëzie’, zegt de organisatie van het Amsterdams Kleinkunstfestival in een affiche. De show is nog op verschillende plaatsen te zien, zie: https://akf.nl/speellijst/ De Broers van Arkel spelen met twee andere genomineerden onder meer in Almelo in Hof 88 op 20 maart (20.15 uur).

Er worden gesprekken gevoerd over mogelijke deelname van de broers van de predikantendag van de Bond van Predikanten op 20 mei.  

Foto onder: De broers van Arkel, links Jeroen, rechts Martijn