Bijdrage Bert van Rijssen, VKB

Sheet 1: Kerkbeheer in coronatijd

In de uitnodiging die jullie hebben ontvangen staat dat ik het over financiën wil gaan hebben, maar ik

ga het onderwerp wat breder trekken. We hebben het over alle elementen van kerkbeheer in coronatijd.

Sheet 2: Werkterreinen van kerkbeheer

We onderscheiden binnen Kerkbeheer vier verschillende werkterreinen:

* Mensen, dan hebben het we vooral over begeleiding van betaal de en onbetaalde krachten

in de gemeente

* Geld, vooral inkomsten, uitgaven en vermogensbeheer

* Gebouwen: alle dingen die te maken hebben met onderhoud van kerkgebouwen en

dienstwoningen, het beheer van de begraafplaatsen, en kerkinterieur, onder andere de

audiovisuele ondersteuning

* Organisatie: eigenlijk alles wat niet in de bovengenoemde categorieën valt, zoals

administratie, ICT, archief, juridische aspecten etc.

Sheet 3: Rode draag: corona-onderzoek VKB

De rode draad in mijn verhaal is een vorige maand door de VKB gehouden onderzoek over corona bij

de leden van de VKB. Dat onderwerp leeft duidelijk: al op de eerste dag dat de vragenlijst online

werd gezet kregen we 170 reacties, en in totaal hebben bijna 450 kerkrentmeester de vragenlijst

ingevuld, dus bijna éénderde van alle protestantse gemeenten.

De resultaten zijn gebruikt in gesprekken met de overheid, met als doel (onder andere) te bespreken

hoe kerken in aanmerking kunnen komen voor financiële regelingen.

Vandaag laat ik alleen de cijfers zien, maar het onderzoek bevatte ook veel open vragen en de

antwoorden daarop zijn eigenlijk de verhalen in de coronatijd. U vindt die via de aangegeven link

naar de website van de VKB.

Sheet 4: Werkterrein mensen

We hebben gevraagd naar een inschatting hoeveel minder werk de betaalde medewerkers van

gemeenten hebben als gevolg van corona. Veel gemeenten hebben geen betaalde medewerkers en

ander respondenten hebben geen beeld bij eventuele werktijdvermindering en die resultaten

hebben we voor deze en de volgende grafiek buiten beschouwing gelaten. We zien dat vooral

kerkmusici minder te doen lijken te hebben, maar ook voor kosters-beheerders, kerkelijk werkers en

administratieve krachten wordt een halvering van de werktijd verwacht gedurende de looptijd van

de corona-maatregelen.

Sheet 5: Werkterrein mensen

De vraag naar minder werktijd is ook gesteld voor predikanten, en dat uitgesplitst naar hun

takenpakket. Zoals te verwachten schatten kerkrentmeesters in dat predikanten minder tijd kwijt zijn

met vergaderingen, catechisaties en bruiloften. Opvallend is dat niet alleen (zoals verwacht mag

worden) bij uitvaarten, maar ook bij preekvoorbereiding en pastoraal werk veel kerkrentmeesters

juist een verzwaring van het takenpakket van hun predikant zien; dat vind je ook terug in de

toelichting bij deze vraag (zoals gezegd: terug te vinden op de website van de VKB)

Sheet 6: Werkterrein Mensen

Welke regelingen zijn in het leven geroepen voor dit onderwerp? Dat zijn er twee. Ten eerste de

noodmaatregel overbrugging werkgelegenheid. Van toepassing als je minimaal 20 % aantoonbaar

omzetverlies hebt, dan kun je voor de betrokken medewerkers een tegemoetkoming in de

loonkosten verwachten. Een tiental gemeenten in onze steekproef heeft met succes een beroep op

deze regeling gedaan.

Ten tweede de tegemoetkoming zelfstandige ondernemers: Voor kerken niet van toepassing, maar

misschien wel interessant voor kerkmusici die geen arbeidscontract bij de gemeente hebben.

Sheet 7: Werkterrein Geld

Het werkterrein Geld. We vroegen om een inschatting van de terugloop van inkomsten van

gemeenten als gevolg van corona. We gaan ervan uit dat deze antwoorden betrekking hebben op

heel 2020, dus niet alleen de coronatijd. Kerkrentmeesters maken zich niet al teveel zorgen over de

kerkbalansinkomsten, in hoeverre dat terecht is moeten we nog maar zien; als de sombere

voorspellingen uitkomen zullen veel gemeenteleden minder inkomen krijgen en dat zie je dan toch

terug in Kerkbalans. Voor collecten verwachtten kerkrentmeesters (toen) een duidelijke terugval,

maar of dat bewaarheid wordt: Veel gemeenten maken gebruik van de digitale

collectemogelijkheden en die geven vaak juist een stijging van de inkomsten te zien. Iets anders is te

terugloop van inkomsten uit verhuur en horeca-activiteiten. Die is heel reëel gedurende de hele

coronatijd en gemeenten die daarmee te maken hebben raden we sterk aan toch een naar de NOW

regeling te kijken.

Sheet 8: Werkterrein Geld

Welke andere regelingen zijn hiervoor beschikbaar? De tegemoetkoming ondernemers getroffen

sectoren s vooralsnog voor kerken niet van toepassing, vreemd eigenlijk want bijvoorbeeld de

cultuursector valt er wel onder. Dat is onderwerp van gesprek met de overheid. Verder is er vanuit

de Protestantse Kerk het noodfonds solidariteitskas, speciaal in het leven geroepen door de

coronaproblematiek en bedoeld voor gemeenten die echt in serieuze problemen komen door

corona. Voorwaarden en aanvragen op de aangeven link naar de site van de Protestantse Kerk.

Sheet 9: Werkterrein Geld

De extra actie Kerkbalans. Die is door de ICG, op initiatief van de dienst C&F van de Protestantse

Kerk, opgezet, voor het eerst in de meer dan 40-jarige traditie van de Actie Kerkbalans. De gedachte

erachter is dat juist in corona-tijd kerken er extra toe doen, vanwege hun verbindende functie

diaconale aanwezigheid en hun belangrijkste toegevoegde waarde: Omzien naar elkaar! Dat is juist

nu een extra argument om aan de leden van de gemeente te vragen om een extra bijdrage aan de

eigen kerk, om dat werk/die aanwezigheid te kunnen voortzetten. Op de aangegeven link naar de

site van Kerkbalans kunnen gemeenten teksten, brieven en beeldmateriaal (ook voor gebruik op

sociale media) downloaden.

Sheet 10

Dit is een voorbeeld van het beeldmateriaal (zie foto bovenaan deze website-pagina).

Sheet 11: Werkterrein gebouwen

Het werkterrein gebouwen. We hebben in ons onderzoek ook gevraagd (dat was zelfs de eerste

vraag) wanneer kerkrentmeesters verwachte dat de coronamaatregelen worden versoepeld. Ik laat

die grafiek nu zien vanwege de onderste balk: meer dan de helft van de gemeenten verwacht dat pas

op zijn vroegst vanaf november weer grootschalige fondswervingsacties (fancy-fairs enzo) mogelijk

worden.