PKN vertegenwoordigd bij jubileum Konkordie van Leuenberg

Op 16 maart is het 50 jaar geleden dat de Konkordie van Leuenberg (de Overeenkomst van Leuenberg) werd ondertekend. Het gaat om een overeenkomst tussen gereformeerden en lutheranen. De tradities spreken uit dat er een gemeenschappelijk verstaan is van het evangelie, ook al zijn er in de klassieke belijdenisgeschriften van de kerken teksten opgenomen, waarin men verschillende accenten legt bij het Avondmaal, de predestinatie en de christologie.

Scriba René de Reuver zal aanwezig zijn bij deze jubileumviering. Van 9 tot 11 maart houdt men een internationaal academisch symposium in Debrecen (Hongarije). De kerken in Rhijnland geven op zondag 12 maart speciale aandacht aan de overeenkomst. Ze spreken van een ‘Leuenberg-Sonntag’. En op 18 maart vindt er een jubileumbijeenkomst plaats in Leuenberg zelf.  Uit de plaatsen waar er herdenkingen zijn is al wel duidelijk dat de tekst veel sterker tot de verbeelding spreekt in centraal-Europa dan in Nederland. 

Nederland

In Nederland zijn er geen speciale herdenkingsmomenten bekend bij de redactie. Toch heeft de tekst een wezenlijke bijdrage geleverd aan de Protestantse Kerk in Nederland. Het was één van de documenten waarop de samenwerking van de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in Nederland is gebaseerd. Het is expliciet genoemd in de Romeinse artikelen, artikel I.5 erkent de betekenis van de Barmer Thesen en erkent het ‘bijeenkomen van de lutherse en gereformeerde tradities door een gemeenschappelijk verstaan van het Evangelie’.

In Nederland en binnen de Protestantse Kerk in Nederland vormen de lutheranen een minderheid. Bij de fusie in 2004 waren er nog 13.363 leden (dat zullen er twintig jaar later dus ongeveer 7.000 zijn); de deelname van de lutheranen zo zegt Wikipedia vormde het struikelblok voor 55.000 hervormden om niet mee te gaan in de kerkfusie, waardoor de Hersteld Hervormde Kerk is ontstaan. Bij het veertig jarig jubileum van de Konkordie van Leuenberg stond er dan ook een terughoudend artikel in het Reformatorisch Dagblad, waarin men stelde dat de tekst nog geen bijdrage had geleverd aan de verdere versmelting van gereformeerde en lutherse traditie.

Consensus

De Overeenkomst tussen Reformatorische kerken in Europa (afgekort Leuenberg-overeenkomst) is een oecumenisch document dat in 1973 werd afgerond in het Zwitserse conferentiecentrum Leuenberg nabij Basel. Het doel was om een ​​einde te maken aan het kerkelijk schisma tussen de gereformeerde en lutherse kerken en om kerkgemeenschap te vestigen tussen de lutherse, gereformeerde en verenigde kerken in Europa. Zo werd het het oprichtingsdocument van de gemeenschap van protestantse kerken in Europa.

​

In de zin bedoeld in het akkoord van Leuenberg, betekent kerkgemeenschap dat kerken met verschillende confessionele posities, op basis van de consensus die zij hebben bereikt in hun begrip van het evangelie, elkaar in woord en sacrament gemeenschap verlenen en streven naar een zo volledig mogelijke samenwerking. -werking in getuigenis en dienst aan de wereld. (LA 29)

​
Nieuwe stappen

Daartoe doorloopt het Leuenberg Akkoord de volgende stappen:

​

*De kerken constateren dat zij een gemeenschappelijk begrip hebben van het evangelie dat tot uitdrukking komt in de bevrijdende boodschap van de rechtvaardiging van de mens en wordt doorgegeven in prediking, doop en avondmaal.

​

*De kerken merken op dat leerstellige veroordelingen die in de belijdenisdocumenten worden geuit over de leer van het Avondmaal, de christologie en de predestinatieleer geen betrekking hebben op de huidige leerstaat van de instemmende kerken.

​

*De kerken verlenen elkaar preekstoel- en tafelgemeenschap, inclusief wederzijdse erkenning van de wijding.

​

“De deelnemende kerken zijn ervan overtuigd dat ze samen deelnemen aan de ene Kerk van Jezus Christus en dat de Heer hen vrijmaakt voor en roept tot gemeenschappelijke dienst” (LA 34). "Gelovend in de verenigende kracht van de Heilige Geest, leggen ze hun getuigenis af en verrichten ze samen hun dienst, en streven ze ernaar de gemeenschap die ze samen hebben gevonden te verdiepen en te versterken" (LA 35).

De overeenkomsten impliceren niet dat alle verschillen zijn verdwenen. ‘Waar deze constateringen erkend worden, houden de "verwerpingen" in de reformatorische belijdenissen met betrekking tot het Avondmaal, de Christologie en de Praedestinatie geen verband met de huidige stand van de leer. Daarmede worden de "verwerpingen" die de vaderen hebben uitgesproken, niet als onzakelijk aangeduid; zij zijn echter geen belemmering meer voor de kerkelijke gemeenschap’ (LA 27).

Centraal

De lutherse traditie binnen de Protestantse Kerk staat onder behoorlijke druk. Vooral omdat de gemeenten klein worden en moeite hebben om voldoende ambtsdragers te vinden en voldoende gekwalificeerde mensen om de diversiteit aan verantwoordelijkheden binnen de kerk op zich te nemen. Tijdens de generale synode van de Protestantse Kerk in februari 2023 werd er een plan gepresenteerd om de lutherse gemeenten een nieuwe structuur te geven. De gedachten gaan uit naar de vorming van één landelijke gemeente in juridische zin; voor de predikanten is er dan een centrale verbintenis en voor allerlei juridische en financiële deskundigheid kan men terugvallen op het landelijke apparaat.

Binnen de rest van de Protestantse Kerk worden de keuzes binnen de Lutherse Kerk met belangstelling gevolgd. Iemand in de synode noemde het een oefenschool, waar de rest van de Protestantse Kerk later zich in kan spiegelen. Er zijn daartoe overigens geen concrete voorstellen ingediend, maar in de wandelgangen kan je wel vragen horen als: Hoe gaat het met de ambulante predikanten, die niet aan een plaatselijke gemeente zijn verbonden qua rechtspositie, maar aan de landelijke kerk? Hoe functioneren deze predikanten? Dat soort vragen geven aan dat de keuzes van de lutheranen een meer dan incidentele betekenis hebben.

In de classis Overijssel-Flevoland zijn vier lutherse gemeenten. Twee hebben een eigen profiel: Zwolle en Kampen. Twee zijn min of meer onderdeel van de protestantse gemeente ter plaatse: Deventer en Almere.

Wie de tekst van de Konkordie zelf wel lezen, kan hier klikken.