Geen overschot van avondmaal weggooien

Hoe wezenlijk is de betrokkenheid van protestanten bij rooms-katholieken, dat ze aandringen op gezamenlijke eucharistievieringen? Verlangt men werkelijk deel te hebben aan het mysterie van de transsubstantiatie? Of is er een oppervlakkige hunkering naar gezamenlijkheid, zonder dat men zich het essentiële van de eucharistie eigen wil maken?

Daarover werd gesproken door enkele protestantse classispredikanten uit Flevoland, Utrecht, Gelderland, Overijssel (FUGO) met geestelijken uit andere kerken, zoals de rooms-katholieke kerk, de oudkatholieke kerk, de Russisch-orthodoxe kerk en de koptische kerk op 14 maart in Utrecht.

Als er dan een oprecht verlangen is, waarom beginnen protestanten niet met een zorgvuldige behandeling van het brood en de wijn die over zijn bij het heilig avondmaal? Je kan simpelweg uittellen hoeveel mensen je verwacht bij het sacrament om de goede hoeveelheid brood aan te kunnen bieden. Je zou er voor kunnen zorgen dat je overblijvende wijn gezamenlijk uitdrukt. Of je zou houdbare vormen van brood en wijn kunnen bewaren. Maar het gemak waarmee men nu brood wat overblijft een bestemming geeft of wijn weggooit, laat zien dat het besef wezenlijk verschilt van wie we in brood en wijn present achten.

Priester Martin Los had namens de rooms-katholieke kerk het FUGO-beraad gevraagd om te reageren op het synodale proces in de rooms-katholieke kerk, waartoe paus Franciscus heeft uitgenodigd. De bisschoppen collecteren reacties op een tiental kernthema’s in eigen kring, bij andere kerken en in de samenleving. De reacties worden gebundeld in de Nederlandse bisschoppenvergadering en gaan als inbreng naar Rome voor de wereldwijde bisschoppensynode die gepland staat voor 2023 rond het thema: ‘voor een synodale kerk: communie, participatio, missio’.

De uitnodiging om als oecumenische partners te reageren viel in goede aarde. De keus om een synodale weg te gaan, waarbij  men het grondvlak hoort, is voor protestanten herkenbaar. Je neemt het ambt van alle gelovigen serieus. De visie van de herders en leraars is één ding, maar ook de mening van het volk doet er toe. ‘Anders krijg je een leiderschap dat mensen wantrouwen’, aldus de partners in het FUGO-beraad. ‘We leven allen in het verhaal van de Schrift’, zei één van de predikanten.

De leden van het FUGO-beraad realiseerden zich dat het nog een toer is om alle reacties recht te doen. Ergens in de route op weg naar Rome zijn het toch de bisschoppen die de meningen filteren en clusteren. Hoe open is het gesprek met de eigen achterban? Hoe goed luisteren we naar de inbreng van verschillende generaties? En hoe onbevangen kunnen we algemene visies vanuit de samenleving recht doen?

Welke vraag zou je paus Franciscus stellen als je met hem op een terrasje zat? luidde één van de vragen die het gesprek op gang brachten. Iemand antwoordde: ‘Ik zou vragen om waardering van de gebedshuizen in onze regio, die door reorganisatie worden overgenomen door het dorpsbelang en die als ziel in een leefgemeenschap een rol kunnen blijven spelen, zeker als geestelijken daar af en toe gebruik van willen blijven maken’. ‘Ik zou vragen om meer ruimte om samen te gaan vieren’, zei een ander. ‘Ik zou niet zeggen, alleen om een zegen vragen’, zei een derde.

Oekraïne

Ook de oorlog in Oekraïne kwam aan de orde. Een heikel thema. Alle aanwezigen ergerden zich aan de expansiedrift van Poetin, die blijkbaar over lijken gaat. De situatie voor de Russisch-orthodoxe kerk in Nederland is het meest precair. Aartspriester Theodoor van der Voort uit Deventer legde uit dat er verschillende soorten van jurisdictie zijn. Er zijn kerken die rechtstreeks onder Moskou vallen (Amsterdam), er zijn kerken in het buitenland die een lossere band hebben. De kerk in Deventer hoort daar bij. Men heeft de voorbede voor Kirill geschrapt uit de teksten. Men zet ook hulpacties op voor mensen in de Oekraïne. Dat geeft de Russisch-orthodoxe gemeenschap in Deventer een eigen kleur, die aansluit bij de gevoeligheden in Nederland.

Foto boven: geborduurd avondmaalstafereel in kerk van Vroomshoop
Foto onder: aartspriester Theodoor van der Voort, lid van het FUGO-beraad