Barmhartigheid loopt voorop bij vluchtelingenopvang

Als mensen van huis en haard verdreven zijn past ons voor alles het besef dat we barmhartig moeten zijn. Met de huidige problemen rond de opvang van vluchtelingen is er acuut een probleem van opvang en huisvesting. Dat vraagt om bereidheid de mensen een dak boven het hoofd te bieden.

Dat was de teneur van het gesprek in het breed moderamen van de classis op 2 september. Het ging over de lijn van de landelijke kerk, geïnitieerd door de directeur van de dienstenorganisatie, om te pleiten voor kleinschalige opvang van vluchtelingen. Er zijn voorbeelden van Oekraïense vluchtelingen die vanaf de eerste dag van de oorlog konden terugvallen op contacten met Nederlandse christenen. Zij kregen een plek om naar toe te gaan, soms in een leegstaande kerk, soms in een bedrijfskantine of een omgebouwde container. Ze kregen buddy’s en in tweede instantie bleek een burgerlijke overheid als die van de gemeente Kampen bereid om ook organisatorisch en financieel een raamwerk voor de opvang te bieden.

Het breed moderamen herkende de directe nood. Dat gezegd zijnde, kwamen ook allerlei andere vragen aan de orde bij de bespreking. Vooral het punt van de tijdelijkheid kwam in de discussie steeds weer terug. Wat doe je als er na een half jaar geen sprake meer is van financiering en er geen zicht is op een structurele oplossing? De formele lijn is, dat de burgerlijke gemeente daarin verantwoordelijkheid neemt. De landelijke overheid heeft aantallen vluchtelingen per gemeente vastgesteld die men moet opvangen, de rijksoverheid geeft daar ook geld voor, maar na een half jaar stoppen de voorzieningen. Het kan niet zo zijn dat je als kerkelijke vrijwilligers dan met een structureel probleem blijft zitten. Kerken en burgerlijke gemeenten maken daarover in Kampen (en wellicht andere plaatsen) afspraken in een contract, zodat burgerlijke initiatieven gevrijwaard zijn van een bijzondere verantwoordelijkheid na verloop van het contract (zes maanden).

De nieuwe voorzitter, ds. Wilbert Dekker, legde ter vergadering uit hoe er in zijn gemeente contacten liggen tussen overheid en kerk. Hij benoemde nog eens de actuele problemen. Die liggen in een plaats als Ter Apel bij het gebrek aan doorstroming van vluchtelingen die een status hebben gekregen, die dus op een verblijfsvergunning kunnen terugvallen. Zij stromen niet door naar andere opvang en blokkeren daardoor de opvang van vluchtelingen die zich nieuw aan de poorten melden van het azc.

De vraag kwam voorbij in hoeverre je als kerk en als classis in dezen een eigen verantwoordelijkheid hebt. Eén van de bm-leden stelde dat de rijksoverheid evidente fouten heeft gemaakt en het niet zuiver is dat je de rekening daarvan bij kerken neerlegt. Anderen reageerden dat de schuldvraag niet zinvol is, maar dat er een appel uitgaat van vluchtelingen die nu in de open lucht slapen. In het gesprek kwam de mening boven drijven dat je als kerk op zijn minst duidelijkheid kunt geven omtrent de situatie, dat mensen voldoende informatie hebben over de nood en de mogelijkheden.

Een predikant vertelde dat er in zijn regio een kerk leeg staat en dat sommige gemeenteleden vinden dat die ruimte prima voor vluchtelingen kan worden ingericht. Andere gemeenteleden huiveren en stellen zich de vraag of men op dit moment voldoende support kan bieden en vragen zich af wat er over een half jaar gebeurt. De predikant stelde de vraag: ‘Wat zullen we deze gemeente adviseren?’ Anderen zeiden: ‘Laat zo’n kerkelijke gemeente contact zoeken met de burgerlijke overheid omtrent de situatie en het is wel duidelijk wat het COA adviseert, namelijk: Stel je ruimte beschikbaar’.

Situaties

Het breed moderamen sprak over enkele kerkenraden die concrete vragen hebben gesteld of waarover correspondentie is aangegaan. Inzake een financiële vraag tussen twee partijen zoekt het breed moderamen nadere informatie van de landelijke kerk over soortgelijke jurisprudentie alvorens een afronding te geven. Inzake een vraag om sacramentsbevoegdheid voor een kerkelijk werker wordt terughoudend gereageerd, gelet op de formulering van de generale regeling waar sprake is van gemeenten waar geen predikanten meer beschikbaar kunnen zijn. Een andere situatie ging over de inzet van een predikant voor hulpdiensten. Daar is sinds 1 juli 2021 slechts één verlenging mogelijk van inzet en het breed moderamen besloot binnen die context te handelen.

Het breed moderamen besprak twee situatie van predikanten die een nieuwe uitdaging willen of moeten aangaan. Het is zoeken naar een goede manier om daarin zorgvuldig te handelen; dat is lastig, zeker als er zoveel tegenstrijdige belangen zijn en de beslissing voor betrokkenen met emoties gepaard gaan.

Het breed moderamen besloot af te zien van een extra, ingelaste classicale vergadering. In het voortraject om tot nominaties te komen voor de generale synode is weinig respons gekomen en het bm vindt het belangrijk dat de route conform het huishoudelijk reglement wordt afgelegd. Het thema komt in een reguliere vergadering in november op de agenda van de classicale vergadering.

Het breed moderamen nam kennis van een reorganisatievoorstel van de classis Gelderland Zuid & Oost. Er was een nota waarin ingrijpende reorganisatievoorstellen worden gedaan. Het bm is van mening dat de thematiek zinvol is, maar dat het vinden van een nieuwe structuur in de breedte van de kerk aan de orde moet komen via interclassicaal en synodaal overleg. Dan weet je ook zeker dat de voorstellen waar consensus over bestaat uiteindelijk evenwichtig in de kerkorde een plek krijgen.

De scribae signaleerden dat de rol van de consulent vaak te wensen over laat bij het vacant worden van een buurgemeente. De consulent zelf is zich weinig bewust van zijn begeleidende verantwoordelijkheid en vacante gemeenten hebben daarnaast vaak vragen over crisispastoraat die vroeger door een consulent werden opgepakt, maar die nu enigszins te vondeling zijn gelegd door aanpassingen in de kerkorde. Het breed moderamen besloot vacante gemeentes die een informatiepakket ontvangen van de classis ook te wijzen op de rol die de consulent heeft te spelen. De volgende vergadering zal het bm in bezinnende zin verder nadenken over het optimaliseren van de inzet van een consulent.

Het breed moderamen besloot niet zelfstandig theateruitvoeringen van ‘Lang zal hij leven’ aan te bieden. De EO heeft dat stuk ontwikkeld met de PKN en diverse partners. Wel zal het bm uitvoeringen van het theaterstuk in het woongebied van de classis Overijssel-Flevoland, indien bekend en indien open voor breder publiek, onder de belangstelling brengen.

Foto: Het breed moderamen vergaderde vrijdag 2 september weer in alle vroegte vanaf acht uur 's ochtends; het was de eerste keer dat ds. Wilbert Dekker (Kampen) als voorzitter aanwezig was.