Afstemming met RKK uitdaging
In tien jaar tijd is het aantal parochies in het bisdom Utrecht, waartoe Overijssel behoort, teruggegaan van 350 naar 35. De dekenaten zijn opgeheven en daarvoor in de plaats zijn drie vicariaten gevormd: oost, midden en Utrecht. Elk heeft zo’n tien parochies onder zich. Daarmee is het kader letterlijk gedecimeerd en de mogelijkheden voor oecumenische samenwerking zijn onvergelijkbaar met de situatie zoals het zich voordeed in de jaren tachtig en negentig.
De provincie Flevoland is opgedeeld in verschillende bisdommen; maar ook het bisdom Haarlem, waartoe Zuidelijk en Oostelijk Flevoland deels behoren, zal komende tien jaar honderd kerken moeten afstoten. Tijdens een bijeenkomst van het FUGO-overleg op 29 november 2022 kwam het thema ‘Kerksluitingen en de gevolgen voor de oecumene: hoe houden we elkaar vast’ aan de orde.
De oude parochiebesturen zijn opgeschaald naar regionaal niveau en de lokale verantwoordelijkheid ligt bij lokatieraden die geen bestuurlijke bevoegdheden hebben. Vroeger waren er pastorale werkers, maar deze groep van kerkelijke werkers komt op leeftijd en zal geheel verdwijnen. De Rooms-Katholieke Kerk gaf ruimte aan woord- en communiediensten, waarbij de hostie al was geconsacreerd in een vorige viering en men kon volstaan met de aanbidding van de hostie in een communieviering. Er werd vaak een maximale interpretatie gegeven aan deze communievieringen en het bisdom heeft dan ook besloten deze vormen van vieringen terug te dringen. Het staat parochianen vrij om vieringen met protestanten te houden, maar dat mag niet op de tijden dat er een eucharistieviering plaatsvindt in een eucharistisch centrum; met andere woorden: de zaterdagavond en de zondagmiddag zijn daartoe minder geschikt.
Het afstoten van een kerkgebouw is eigenlijk nooit een beslissing van de bisschop alleen. De bisschop wacht meestal een aanvraag af van een locatieraad; hij raadpleegt de priesterraad over een voorgenomen besluit. En een parochie die moeite heeft met de keus kan via de nuntius in beroep bij Rome.
De nieuwe structuur maakt het lastig voor de oecumene. Met het verdwijnen van vele locaties van vieringen verdwijnt ook de mogelijkheid plaatselijk samen te werken. De werkers die overblijven weten niet altijd tijd te maken voor oecumene, analyseerde de afgevaardigde van de RKK in het FUGO-beraad.
In de classis Overijssel-Flevoland zijn er inmiddels kringen van kerken gevormd, respectievelijk de kring van kerken Overijssel en de kring van kerken Flevoland. Dit afstemmingsoverleg is in andere classes niet te vinden; soms is er op regionaal niveau een provinciale raad van kerken (zoals de Friese Raad van Kerken), soms hebben classes minder mogelijkheden tot samenwerking omdat ze zelf niet met de grenzen samenvallen van het provinciale bestuur (zoals de classis Veluwe), de provinciale omroep en een cluster van zorginstellingen. Juist die maatschappelijke instellingen maken het aantrekkelijk om in regionaal verband gezamenlijk op te trekken.
Foto's leden van het FUGO-beraad: boven emerituspriester, oecumenisch gedelegeerde Martin Los (Leidsche Rijn) en onder heilsofficier Elzo Edens (Haaksbergen), verantwoordelijk voor de regio Oost en Zuid-Oost van het Leger des Heils.
