Begeleiding in levensvragen van patiënten thuis 

Er is een groeiende groep van mensen die begeleiding zoekt in levensvragen, maar moeilijk de drempel naar de kerk weet te slechten. De rijksoverheid stelt subsidie beschikbaar voor mensen die in de zorg terecht komen en als pastorant voor begeleiding in aanmerking willen komen.

De werkgemeenschap rond Enschede sprak woensdag 11 januari met twee vertegenwoordigers van de organisatie Willem. Deze organisatie brengt mensen met zingevingsvragen in contact met een pastor. Caroline Straathof en Henk van den Berg, beide als geestelijk verzorger verbonden aan het centrum voor Levensbeschouwing Willem in de Achterhoek en Twente spraken met de collegae uit de ring. Vanaf 1 januari 2019  maakt een nieuwe subsidieregeling de inzet van geestelijk verzorgers in de thuissituatie mogelijk. Onder meer de ChristenUnie heeft zich daar in het parlement sterk voor gemaakt. Ze legden uit dat de overheid in 2022 10 miljoen beschikbaar stelt, in 2023 20 miljoen en in de periode van 2024 t/m 2027 jaarlijks 30  miljoen voor deze hulpverlening. De doelgroep van het pastoraat richt zich op palliatieve patiënten, ook kinderen met palliatieve perspectieven en op mensen boven de vijftig met eenzaamheidsvragen. Er zijn diverse centra voor levensbeschouwing die men kan bellen en die voor een contact zorgen met een pastor. Inmiddels zijn er 18 centra voor levensvragen, waarvan vier in Overijssel en 1 in Flevoland.

Het afgelopen jaar maakten er in de regio Twente en Achterhoek 587 mensen gebruik van deze hulpverlening. In totaal ging het om 1765 consulten. Mensen die een consult vragen hoeven er niet voor te betalen. Pastores die gecertificeerd zijn – en dat zijn er honderden – declareren hun uren en vanuit de landelijke subsidie worden ze betaald; pakweg 70 of 80 euro per uur / consult.

In de werkgemeenschap ging het onder meer over de relatie tot het kerkelijke pastoraat. De geestelijke verzorgers van Willem legden uit dat de cliënten worden doorgespeeld via de zorgmedewerkers of binnenkomen op eigen initiatief. Het gaat om personen die hulp vragen bij zingevingsvragen en niet meer de weg weten te vinden naar een specifieke denominatie. Soms is er iets gebeurd in het verleden, waardoor ze niet terug willen. Soms is er sprake van vervreemding.

Het komt trouwens regelmatig voor dat predikanten en pastores uit de kerken ook beschikbaar zijn voor het werk van Willem. Naast hun door het SKGV erkende opleiding is het van belang dat ze onbevangenheid aan de dag kunnen leggen. ‘Geestelijk verzorger in algemene zin (bij Willem) is echt iets anders als geestelijk verzorger vanuit een kerkelijke denominatie’, legde één van de gasten van Willem uit. ‘Je moet moeite doen je eigen context los te laten. En je kan niet zeggen wat ik ooit een predikant hoorde zeggen: ‘Je hebt de patiënt, je hebt de pastor en dan is er ‘ein Dritter im Bunde’’. Mensen die in algemene zin begeleiding vragen, ervaren dat als een geheimtaal. Ze zoeken een klankbord bij concrete momenten in hun leven. ‘Het komt er op aan hun wezenlijke zielsprobleem aan te voelen’.

De relatie kan zo vertrouwd zijn dat de pastor van Willem ook de uitvaart verzorgt. In de regel blijven de contacten beperkt tot maximaal vijf. Het contact is sterk op de concrete context van de patiënt gericht. ‘Er staat geen gemeenschap omheen, dat is de meerwaarde van een kerk’, aldus de pastor van Willem.

Het is niet duidelijk of de overheid ook na 2027 zal doorgaan met de bekostiging. Naar het idee van de gasten zou het ook denkbaar zijn dat de zorgverzekeraars de financiële verantwoordelijkheid overnemen. Mensen die de spirituele, geestelijke zorg krijgen, ervaren het als weldaad dat ze niet hoeven te betalen. Het is ook zinvol in een tijd, dat de patiënten soms na enkele dagen al weer naar huis worden gestuurd, terwijl er allerlei onverwerkte boodschappen in hun rugzakje mee naar huis gaan. De geestelijke verzorger kan bij de verwerking daarvan een rol spelen.

Foto werkgemeenschap met om de tafel van onder af links om in beeld: 
ds. Hanneke Siebert (Enschede), ds. Gert Jan Lambers Heerspink (Lonneker), ds. Hennie Marsman (Losser), ds. Job Stein (Haaksbergen Buurse), ds. Wiebke Heeren (Haaksbergen Buurse Usselo) geestelijk verzorger Caroline Straathof (Willem), geestelijk verzorger Henk van den Berg (Willem) ds. Ellen Sonneveld (Enschede) en ds. Alex Brinkman (Enschede Bethel); ds. Greet Nijmeijer (Overdinkel) kwam iets later binnen.