Studentenpastoraat in Zwolle

Als je de campus van Windesheim in Zwolle bezoekt, stap je een andere wereld binnen. Van gazonperkjes tot raampartijen is alles keurig onderhouden. Daar zorgt directeur Henk Hagoort voor. Maar meer nog dan dat zijn het de jonge mensen die kris kras van gebouw naar gebouw gaan, die de toon zetten.

Dit is het werkveld van ds. Martin Jans, studentenpastor in Zwolle en werkzaam op Windesheim, ArtEZ en de Katholieke Pabo. Hij heeft me uitgenodigd om verder vertrouwd te raken met zijn werk en zijn omgeving. We kuieren door de gebouwen en Martin geeft op verschillende plaatsen een doorkijkje in zijn werk. In de centrale hal bij de hoofdingang vertelt hij van borden die hij heeft geplaatst en een ouderwetse typemachine, waarop studenten trefwoorden konden achterlaten. En in de open ruimte daarnaast wijst hij de plaats aan waar met kerst een echte kerstboom komt. Een 'Ik-mis-je-met-kerst-boom'. Geen kitsch. Maar één die echtheid uitstraalt en echt is. Studenten, docenten en bezoekers kunnen er een kerstbal aanhangen met de naam van iemand die hen dierbaar is. Honderden mensen maken er jaarlijks gebruik van.

Naar het X-gebouw gaat het, dat maanden gesloten was omdat de bouwconstructie verstevigd moest worden. Martin toont de hal en het toegangspad waar levensgrote foto’s hebben gestaan van vluchtelingen. Hij sloot daarop aan met een ‘samenkomst’, waarop stem werd gegeven aan de mensen die op de foto’s waren te zien. Verder gaat het door de gebouwen, langs de hoek waar gymdocenten worden opgeleid. Er is een heus zwembad. En een torenhoog klimrek. ‘Daar waag ik me niet aan’, zegt Martin.

Uiteindelijk komen we bij de kamer van Martin. Hij heeft twee studentes uitgenodigd die ervaring hebben met het studentenpastoraat. De ene, Daphne, vertelt hoe ze van huis uit niet vertrouwd  is met het evangelie of met liturgie. Maar ze heeft wel een klik met het studentenpastoraat, doet ook mee met de productie van een tijdschrift, dat Martin met diverse studenten heeft gemaakt. Wat haar aanspreekt in zo’n magazine? De ruimte die het biedt, het aanbieden van gedachten, het uitnodigen na te denken over het leven. De andere studente, Saskia, een juriste in de knop, gaat in op de huidige generatie studenten. Ze zijn aan de ene kant vrij en onafhankelijk. Aan de andere kant is er de voortdurende druk dat je zelf iets van je leven moet maken zonder dat je al te veel kaders hebt die je kunnen steunen. Dat geeft een soort spagaat. Het studentenpastoraat kan daarin positief uitwerken, door woorden te geven aan wat je ervaart.

Op de vraag wat ze van de kerk verwachten, reageert Daphne: ‘Gewoon dat de kerk er is. Dat de kerk blijft bestaan’. Haar advies is dan ook: ‘Blijf bestaan’. Het biedt haar de mogelijkheid om even binnen te lopen.

Vanuit de campus rijden Martin en ik met de fiets naar een ander deel van de stad, naar ArtEZ. De kunstacademie, deel van Martins werkterrein, is gevestigd in het oude Sophia-ziekenhuis, of wat er van over is. Als je binnenstapt, ontbreekt de reinheid van Windesheim. Er komt iets anders voor in de plaats. Het huis ademt tijd en nodigt uit gedachten te laten opkomen. Op de binnenplaats staan enkele containers. ‘Studenten mogen er van alles in doen, als ze de vorm maar niet blijvend veranderen’, legt Wilhelm Weitkamp uit, de directeur. Hij vertelt over het studentenpastoraat, hij is zelf voorzitter van de bestuurlijke kant, leeft ook mee met de Oosterkerk in Zwolle. Als ik haak naar een verbinding tussen levensbeschouwing en kunst is hij afhoudend. Voor hem is kunst volstrekt onafhankelijk, anders zou het geen kunst kunnen zijn. Hij geeft materialen mee van wat studenten hebben gemaakt. Ik persoonlijk vind dat daarin kunst en levensbeschouwing hecht met elkaar zijn verbonden, maar dat is niet per se de ambitie van ArtEZ. ArtEZ kan voor pastores interessant zijn die zich artistiek willen laten bijscholen. Het is mogelijk daarin een opleiding of training te volgen.  

Het studentenpastoraat heeft ook bij ArtEZ een duidelijke plaats. Ds. Martin Jans vertelt dat hij niet hoeft te worstelen om de positie van het pastoraat te bevechten. De levensbeschouwelijke achtergrond van Windesheim en ArtEZ zal daar in positieve zin aan bijdragen. Het studentenpastoraat in Zwolle noemt de relatie tot de kerken in Zwolle belangrijk. Die relatie is overigens ook van belang voor de landelijke Protestantse Kerk. Het is één van de criteria waarop getoetst wordt of er voor een periode van maximum vijf jaar vanuit de landelijke kerk wordt bijgedragen aan het studentenpastoraat.

Er zijn drie plaatsen in de classis Overijssel-Flevoland waar studentenpastoraat een rol speelt. Naast Zwolle heeft Enschede een lange traditie, waar onder meer de kerken in de regio Enschede financieel aan bijdragen. In Almere zijn plannen om de 5000 studenten daar vanuit een nieuw op te zetten studentenpastoraat te begeleiden. In Zwolle zijn zo’n 23.000 studenten op dit moment. Op de vraag naar actuele tendenzen, naar focuspunten van directies waar het studentenpastoraat mogelijk op kan inspelen, noemt ds. Martin Jans er drie: internationalisering, brede Bildung en studentenwelzijn.

Foto boven: Het omslag van de krant 'ArtEZ finals 2019'. De uitgave biedt staaltjes van kunstzinnigheid van deze tijd. Een doorkijkje in de wereld van de studenten en kunstenaars anno 2019. 

Het onderschrift bij dit werk van Melisie Lie zegt: ‘Een kaars kan je zien als symbool van een menselijk leven. Als de kaars wordt aangestoken, dan ben je geboren. Niemand weet wat er gebeurt als de vlam uit gaat'.

Lenny ten Brinke schreef hierbij: 'Fantaserend en spelend breng ik mijn werk tot stand. Met deze vrijheid laat ik graag kleine gebeurtenissen zien: momentopnames van levens. Ik bouw mijn eigen wereld, maar toch is er herkenning in te vinden.