Kerkenvisies van gemeenten

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) biedt gemeenten vanaf 2019 middelen om integrale kerkenvisies op te stellen. Het doel daarvan is een duurzame toekomst te ontwikkelen voor het religieus erfgoed. Het thema kwam aan de orde in een overleg van provinciale ambtenaren van cultuur met vertegenwoordigers van de classicale vergadering en het beheercollege van Overijssel-Flevoland op 18 december.

De classispredikant had om een gesprek met de burgerlijke overheid gevraagd. Hij werd vergezeld door Henk Janssen, voorzitter van het classicale college voor de behandeling van beheerszaken en Jan Dirk Wassenaar, scriba van de classicale vergadering. Hero Klinker (teamleider cultuur) en Famke Bonekamp (beleidsadviseur cultureel erfgoed) waren vanuit de provincie aanwezig. Ze deden de suggestie om het thema ‘kerkenvisie’ te stimuleren als gespreksonderwerp van de kerk met de lokale overheid. Door samen te werken kunnen kerken en overheid met eventuele andere partners een zorgvuldig beleid uitstippelen voor de toekomst van het cultureel erfgoed.  

Het ministerie van OCW heeft burgerlijke gemeenten al eerder gevraagd om beleid te ontwikkelen op de instandhouding en de zorg voor kerkelijke gebouwen. Dat begint met inventariseren en het ontwikkelen van een visie. Het is niet de bedoeling dat de overheid de verantwoordelijkheid overneemt van civiele en kerkelijke autoriteiten. Het is juist de bedoeling om samen te werken en na te denken over zorgvuldig beheer in de toekomst. De ontwikkeling van het beleid zit op dit moment nog in de sfeer van het ontwikkelen per burgerlijke gemeente van een kerkenvisie. De kerkelijke gesprekspartners van de provincie hebben op 18 december aangegeven te willen verkennen bij de eigen achterban of men met dergelijke initiatieven wil en kan meedoen.

Er is al enige ervaring met pilots op het gebied van kerkenvisie. Daaronder is de gemeente Deventer, die in 2013 een beschouwing maakte van 23 kerkgebouwen in de Hanzestad, die daarbij benoemde wat de rol van de gemeente, de eigenaren en de investeerders zou kunnen zijn. Ook andere plaatsen zoals Bergen op Zoom (2007) hebben zo’n inventarisatie gemaakt.

Als de kerkgebouwen van een gemeente in beeld zijn gebracht, kan per gebouw een ‘kerkenpaspoort’ gemaakt worden. Dit betekent dat onder andere de cultuurhistorische waarde, de toestand van het gebouw en de mogelijkheden én moeilijkheden bij neven- of herbestemming in kaart gebracht worden die specifiek zijn voor dat gebouw.

Het Rijk wil gemeenten helpen om de visie te blijven monitoren. Hoe de begeleiding vanuit het Rijk er vanaf 2019 precies uit komt te zien, zal verder worden uitgewerkt.

Foto: de delegatie vanuit de kerken op bezoek bij de provincie; v.l.n.r. dr. Jan Dirk Wassenaar, scriba van de classis; voorzitter Henk Janssen van het classicale college van beheerszaken en ds. Klaas van der Kamp, classispredikant.