Vijftienhonderd nieuwe religieuze gebouwen gebouwd in 55 jaar

Je zou het niet verwachten, omdat de indruk bestaat dat kerken al enkele generaties vooral gebedshuizen afstoten. Maar sinds 1965 zijn er 1542 nieuwe gebedshuizen gebouwd. Architectuurhistorici Evelien van Es en Gerdien van der Graaff maakten een verkenning van deze gebedshuizen.

Het blad ‘Met Hart & Ziel’ van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap schrijft daarover. Het programma Toekomst Religieus Erfgoed van het ministerie komt met een tijdschrift waarin een beeld wordt gegeven van de kerkenvisies waar veel burgerlijke gemeenten hard aan werken. Ook in Overijssel en Flevoland heeft ongeveer de helft van de gemeenten zo’n programma lopen.

De twee wetenschappers onderscheiden vier perioden vanaf 1965 tot nu. Er is weinig over deze recente bouwgeschiedenis gepubliceerd. Belangrijke stimulansen voor de start van nieuwe bouwwerken worden ingegeven door onder meer: de komst van de Molukkers, de komst van arbeidsmigranten, de rol van de kerk in Zuidelijk en Oostelijk Flevoland en de rol die de kerk speelt in vinexlocaties zoals Zoetermeer.

In de periode 1965 tot 1976, de eerste periode, werd er met rijkssubsidie nog volop gebouwd. Er kwamen nieuwe kerken, een enkele moskee en een soefitempel. Van 1976 tot 1989, een tweede periode, viel de kerkbouw terug. Maar in de periode 1990 tot 2003 was er nieuw elan. Ontwerpers en liturgisten gingen op zoek naar de diepgang en betekenis van zaken. De zoektocht leidde leidde tot hernieuwde aandacht van architecten voor de opbouw van godshuizen. De laatste periode loopt vanaf 2004 tot nu. In 2019 zie je dat driekwart van de nieuwe religieuze gebouwen een islamitische achtergrond heeft, een kwart heeft een christelijk orthodoxe achtergrond.

De kerk heeft door de secularisatie, zo legt het magazine uit, een nieuwe plaats moeten verwerven. ‘Vanaf 1965 werd het gebedshuis toegankelijker, nevenfuncties werden belangrijker, de architectuur alledaagser. De secularisatie van de samenleving weerspiegelt zich in de bescheiden positie die nieuwe gebedshuizen in de fysieke ruimte innemen: van prominent vrijstaand naar steeds meer geïntegreerd in de omgeving.

Voor het tijdschrift 'Met Hart & Ziel: klik hier.