Foto: Ds. Wilbert Dekker overhandigt namens het breed moderamen een bloemetje en envelop aan het beheerdersechtpaar Henk en Helena Schuurman

Geloof mag rol spelen in publiek debat, als men openstaat voor wat ander inbrengt

'Waarom zouden we alle geloof achter de voordeur moeten zetten? En geldt dat dan voor alle levensovertuigingen behalve voor de inspiratiebron van de politieke leider van de VVD, Yesilgöz?' 

Dat was één van de reacties van een adviseur in het breed moderamen van de classis Overijssel-Flevoland op vrijdag 13 december.  VVD-leidster Dilan Yesilgöz sprak op een partijbijeenkomst in Amsterdam onlangs uit dat religie geen invloed hoort te hebben op het openbare leven. Aanleiding voor de uitspraak was het geweld in Amsterdam na de voetbalwedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv. De uitspraken zorgden voor veel reacties van mensen die moeite hebben met het idee dat religie alleen private proporties mag hebben. Ze vinden dat de VVD-leidster doorslaat in haar reactie.

'Wat me wel belangrijk lijkt is het echte intermenselijke contact', vervolgde de adviseur van het bm in de vergadering, die haar na de eerste kritiek toch enigszins tegemoet wilde komen. 'Het is lastig als midden in een gesprek op een onzalig moment iemand de vinger opsteekt en zich beroept op een eigen unieke lijn naar boven. Daarmee verleen je jezelf autoriteit die het gesprek frustreert'.

Yesilgöz schetst een fout beeld van integratie, zei iemand vervolgens. 'Ze gaat er blijkbaar van uit dat integratie betekent dat je je aan moet passen bij de waarden van een aanwezige groep mensen. Dat is in feite assimilatie. Integratie veronderstelt juist dat je jezelf mag zijn op voorwaarde dat je de ander niet wegduwt'.

Een ander bm-lid haalde een artikel aan van ds. Jacques Schenderling. Hij analyseert in het blad Kerk en Theologie 75 jaar de rol van de kerk in het publieke debat. Schenderling stelt vast dat er na de Tweede Wereldoorlog aanvankelijk een publiek spreken was van de kerk, waar op de achtergrond de gedachte speelde dat er sprake zou kunnen zijn van een herkerstening. Gaandeweg heeft de kerk leren inzien dat die gedachte een illusie is. De kerk heeft geen normerende stem in het geheel van de samenleving meer. In feite zijn er nog twee posities over: Je ziet de kerk als een contrastgemeenschap (Hauerwas) waarin de gemeente een alternatief laat zien voor de moraal die in de wereld heerst; of je neemt als kerk verantwoordelijkheid voor een dialoog van verschillende belanghebbenden, waarbij je cement aanbrengt in het geheel van de samenleving zonder zelf de laatste norm te dicteren.

De kerkorde die de Nederlandse Hervormde Kerk hanteerde tot 2004 had aandacht voor het apostolaat. Het spreken van de kerk in het geheel van de samenleving had een centrale plaats. De kerkorde die in 2004 is ingevoerd heeft het apostolaat ingewisseld voor gemeenteopbouw, legde een bm-lid uit. De kerk concentreert zich daarbij op de eigen organisatie.

Een predikant noemde vervolgens het in 2009 uitgebrachte synoderapport ‘De kerk en de democratische rechtsstaat’. De kerk neemt daarin afstand van de theocratie. Dat is het idee, dat je de stem van God als normerend inbrengt voor iedereen in de maatschappij. Er moet ook ruimte zijn voor allerlei minderheden. De kerk voegt zich daarbij in de principes van de democratische rechtsstaat. Slechts in uitzonderlijke gevallen kan er sprake zijn van een status confessionis, een eigen belijdend geluid tegen stemmen van de samenleving in. Voor diverse ambtsdragers is er sprake van zo’n situatie als het gaat om de klimaatverandering. Voor de kerkenraad in Kampen, waar men het kerkasiel onderhoudt, is de plaats voor de vreemdeling ook zo’n thema.

Weer een ander lid van het breed moderamen sprak van een zekere ironie. Yesilgöz opponeert tegen moslims, christenen en andere religies. Maar juist de Bijbel is bij uitstek een boek waarin men zelf kritisch kijkt naar religie. Als je een rede van Stephanus analyseert, blijkt deze vol religiekritiek te zitten. ‘Yesilgöz zaagt dus de boom om met takken waarop ze zelf zit’. Een overheid die critici monddood maakt, eigent zichzelf te veel macht toe, aldus het bm-lid.

Preekconsenten

Het breed moderamen besprak drie aanvragen om een preekconsent te mogen ontvangen. Er is in dezen meer ruimte ontstaan, nadat het bm heeft besloten aan te sluiten bij de laatste synodediscussies. Die ruimte is er niet vanzelfsprekend om ook de sacramenten te bedienen; op dat punt blijft het breed moderamen zich bewegen in de lijn van generale regeling 4.8., waar een eventuele sacramentsbevoegdheid aan bijzondere omstandigheden is gekoppeld. Een concrete aanvraag in dezen zal verder met de kerkenraad van de gemeente worden besproken.

Het breed moderamen bevestigde het beleid rond predikanten die vanuit de NGK structurele hulpdiensten verrichten binnen de PKN. Op het moment dat er aanvragen volgen om voor beperkte tijd de hulpdiensten te mogen voortzetten binnen de PKN wil het BM daar zo mogelijk constructief op ingaan. Ook is er sympathie voor een gemeente waarin men aankoerst op verdere samenwerking van de eigen PKN-gemeente met de NGK-gemeente.

Er werd gesproken over enkele gemeenten waar de visitatie in een afrondende fase is. Soms is minder duidelijk waar visitatie en bemiddeling (mediation) in elkaar overgaan. Het is de bedoeling om het grensgebied nog verder te verkennen.

Het breed moderamen maakte kennis met de nieuwe beleidsmedewerker voor beheer en financiën Martin Harteveld. Het beroepingswerk kwam daarbij aan de orde, waarbij het BM en het CCBB gezamenlijk optrekken qua correspondentie naar de gemeente. Eén van de scribae benadrukte de kwetsbaarheid bij het hanteren van de procedure. Er is weinig routine in de gemeenten bij het vinden van de kerkelijke weg. Ook de consulent, die daarin een actieve taak heeft, mist soms de kennis van de kerkordelijke route. Het BM concludeerde de noodzaak om als bm de gemeenten zorgvuldig te blijven coachen.

Bestuurskracht 

Uit een verslag van de voorzitter van de classis in het zogenaamde interclassicale afstemmingsoverleg met de generale synode kwam naar voren dat slechts twee procent van de 1450 gemeenten echt financiële problemen heeft. De meeste problemen die er zijn hebben te maken met de bestuurskracht.

Uit het verslag kwam ook naar voren, dat de landelijke kerk twintig formatieplaatsen schrapt. Een deel van het geld is bedoeld om impuls te geven aan het werk in de classis. Het breed moderamen zal in een mail / brief vragen of er budget mag komen uit die gelden voor de aanstelling van een interim-predikant in een regio waarin men verdere afspraken wil maken tot structurele samenwerking.

De werkgroep Kerk en Israël heeft een behoorlijk tekort in de financiën. Er zal bilateraal overleg zijn om mee te helpen denken, zodat de tekorten beheersbaar kunnen blijven.  

Henk en Helena Schuurman 

Het breed moderamen nam afscheid van het beheerdersechtpaar Henk en Helena Schuurman. Ze hebben het breed moderamen en de classicale vergadering sinds de vorming van de nieuwe classis in 2018 onderdak verleend, van koffie en maaltijden voorzien en een thuisgevoel gegeven. Ze beëindigen nu hun actieve loopbaan en verhuizen naar Nieuwe Pekela. Het bm en de classis blijven Dalfsen als ‘thuisadres’ houden.

Foto: Margriet Prins (visitator) in gesprek met Martin Harteveld (beheer en financiën)