Corona dwingt Hellendoorn tot keuzes
De dorpskerk van Hellendoorn vulde zich op biddag met zo’n honderd mensen. Ze kwamen ’s avonds bij elkaar om te bidden voor gewas en arbeid. Ik was erbij, omdat ik na de kerkdienst het woord zou voeren op de aansluitende gemeenteavond. De gemeenteavond zou gaan over het thema ‘De Kerk Draait Door’.
De dienst stond in het kader van Romeinen 12: 12. ‘Wees verheugd door de hoop die u hebt, wees standvastig wanneer u tegenspoed ondervindt, en bid onophoudelijk’. De toon werd gezet met Psalm 65. ‘De weidegrond is wit van schapen, het dal van koren blond’. Toen ds. Lennart Aangeenbrug binnenkwam, onmiddellijk achter de ouderling van dienst, viel op hoe de ouderling hem naar de tafel bracht, een knikje gaf met het hoofd en de voorganger met een knikje antwoordde. De overdracht van verantwoordelijkheid had een andere vorm gekregen om het coronavirus te slim af te zijn.
Aangeenbrug begon de overdenking ook met tekst over het virus. ‘De afgelopen dagen zat ik ziek thuis. Nee, u hoeft zich geen zorgen te maken. Gewoon een griepje. Maar ik had wel tijd om te lezen over het coronavirus. Over de impact’. En hij wees vervolgens op de risico’s. Je zal maar een boerderij met melkvee hebben en de melk wordt niet meer opgehaald, omdat er geen personeel is. En helemaal bizar was het bericht dat het virus inmiddels ook gesignaleerd is bij een van de vluchtelingenkampen van de mensen die Europa niet mogen binnenkomen. ‘Je kan er vanuit Hellendoorn niet zoveel aan doen, maar je schaamt je wel als westerling’. Zo draait de wereld door, haakte Aangeenbrug in op het thema van de gemeenteavond.
Hij wees vervolgens op de eigen verantwoordelijkheid van de gemeente. De Kerk Bidt Door. Daarbij gaat het niet om meer productie, of om meer handel op Wallstreet. Het gaat in Romeinen om andere zaken. Paulus wijst op een andere levenshouding. Hij geeft de opmaat vanuit eerdere hoofdstukken in Romeinen als Paulus zegt: ‘De genade die God schenkt neemt Hij nooit terug’. Het gebed is dus niet het streven naar meer resultaten; is niet iets doenerigs, maar is het zich verheugen over de genade die geschonken wordt. Wij brengen de aandacht van het leven niet alleen bij de fiscalist en bij de dokter, maar ook bij de Schepper van hemel en aarde.
Het antwoord op de verkondiging was een gezongen Onze Vader. Ook de Geloofsbelijdenis was een gezongen tekst uit het nieuwe liedboek. De collecte was aansluitend bij de coronacrisis niet in de dienst, maar vond plaats bij de uitgang. De collectanten hebben in beide handen een collectezak, glimlachen een keer extra naar de mensen en nemen de gaven in ontvangst. Later op de gemeenteavond zou één van de kerkrentmeesters vertellen dat een deel van de collectezakken al voorzien is van de Givt-button. Je kan daardoor ook met de telefoon een bijdrage leveren. 'Juist in de tijd van het coronavirus is er een nieuwe reden bij gekomen om op die manier te collecteren', legde een kerkrentmeester uit. Je hoeft immers geen geldstukken te pakken, die al door tientallen vingers zijn gegaan.
Als veel andere kerken maakt Hellendoorn gebruik van schermen. Soms ze je in een gemeente een uitvoerig gebruik, met alle liedteksten, alle bijbelteksten en soms zelfs plaatjes. In Hellendoorn voert men een discussie over de gewenste toepassingsmogelijkheden. Op dit moment beperkt men zich tot het weergeven van de liturgie als was het op een liturgiebord. De feitelijke liederen zingen mensen uit een liedboek met een cover. En tijdens de verkondiging is er de tekst van de prediking op het scherm tegen de achtergrond van het glooiende landschap bij Hellendoorn. Prettige bijkomstigheid is, dat je al luisterend onwillekeurig je oog nog eens laat vallen op de tekst die uitgangspunt is en zelf verbindingen gaat leggen tussen wat de voorganger ter overweging geeft en wat er spontaan bij je boven komt. De mist over het Hellendoornse landschap op de achtergrond van de bijbeltekst laat ruimte voor onafgeronde associaties.
Blog
Na afloop had ik voldoende gelegenheid om mensen te spreken. Je merkt dat mensen voorzichtig reageren op het coronavirus. Er wordt vooral geknikt naar elkaar. Lennart Aangeenbrug vertelde dat hij zelf een blog had geschreven over de manier waarop de kerken met het coronavirus omgaan, ‘’het kleine ietepiete dingetje, dat van alles tot stilstand brengt’, of woorden van gelijke strekking had Aangeenbrug als typering in de overdenking gezegd. Thuisgekomen zocht ik het blog van de collega nog eens op.
Aangeenbrug adviseert in zijn blog de lijn strakker te trekken dan de landelijke kerk suggereert. Over het contact met objecten schrijft hij: ‘Er is advies over Avondmaal en de collectezak. (Hij bedoelt: vanuit de landelijke kerk, redactie). Volgens het RIVM vormt dat laatste geen risico. Maar de WHO komt met de aanwijzing dat het virus tot een paar uur actief kan zijn op een object (dus anders dan een mens). Er is dus wel besmetting via voorwerpen mogelijk’.
Aangeenbrug schrijft over de collectezak verder ‘In een volle ochtenddienst wordt de collectezak driftig doorgegeven. Zou het advies niet moeten zijn om alles via deurcollecte te doen en zo de kans op besmetting te minimaliseren? Bij Avondmaal zou brood gebroken moeten worden door één voorganger met gewassen handen’.
En over het pastoraat: ‘Het advies is: ‘Er is op dit moment geen aanleiding anders om te gaan met bezoekwerk, dan met een gewone griep het geval zou zijn’. Ik snap dat men het RIVM volgt. De vraag moet echter wel gesteld worden of het RIVM niet te onvoorzichtig is. Je kunt namelijk al anderen besmetten zonder zelf symptonen te hebben. Het RIVM adviseert pas met thuisblijven zodra je symptomen hebt’.
Hij wijst ten slotte op het opschorten van kerkdiensten in Italië en ook in Brabant. ‘Hoe wijs is het in Nederland om op zondagochtend met een overwegend kwetsbare groep (ouderen) bij elkaar in een ruimte te gaan zitten, zo’n zeven keer te zingen en twee of drie keer collectezakken door te geven?’
Foto boven: de collectes worden bij de uitgang ingezameld, zodat mensen niet de stokken van hand tot hand hoeven te geven.
Onder: Ds. Lennart Aangeenbrug, voortvarend blogger en analist.
