Rechtstreekse verkiezingen

Op 15 maart is het weer zo ver. Dan mogen we naar de stembus. Dan kiezen we de provinciale staten. De politieke partijen maken zich op om campagne te voeren. Het gaat om zetels in Zwolle. Het gaat daarachter ook over de invulling van de Eerste Kamer. Daarin zit iets raars. Dat we die mensen niet rechtstreeks mogen kiezen. De Eerste Kamer lijkt meer een slaapkamer dan een werkkamer.

Het doet denken aan hoe het thuis ging met eten. Eén keer per jaar, op je verjaardag, mocht je kiezen wat je wilde eten. De rest van het jaar was de boodschap: ‘Je eeet maar wat de pot schaft’. Niks te kiezen. ‘We weten wel waar de vitamines in zitten’.

Waarom, denk ik dan, kijken we niet meer naar de Verenigde Staten? Je hebt daar het Huis van Afgevaardigden. Leden zijn gekozen als ze een bepaald aantal stemmen hebben. En je hebt de Senaat. Van wie er per definitie twee uit iedere staat komen. Je voorkomt daarmee dat mensen uit druk bevolkte gebieden rond Washington alles naar hun hand zetten. Mensen uit de eigen streek hebben meeste besef van waar het in de buurt om gaat.

In Nederland ligt dat lastig. De meeste volksvertegenwoordigers vertegenwoordigen de Randstad. Daardoor ontstaat een repeterende breuk van geschonden beloftes. Overijsselse boeren merken het, als ze hun bedrijf moeten opofferen. Limburgers merken het als ze waterschade willen cashen. Groningers merken het, als ze horen dat 85 procent van de inkomsten uit aardgas ten goede komen aan de Randstad en dat de Groningers zelf zegge en schrijve 1 procent van de revenuen krijgen.

Rutger Bregman haalt in zijn boek ‘De meeste mensen deugen’ verschillende bijbelteksten aan. Hij schrijft bij voorbeeld over de tekst waarin het volk Israël Samuël om een koning vraagt. De profeet waarschuwt: ‘Zo’n koning denkt allereerst aan zichzelf en aan zijn hofhouding en pas daarna aan jullie, het volk’. De koning doet dat niet expres. Hij kan niet anders. Geen mens kan psychologisch met meer dan vijftig, zestig mensen echt rekening houden.  

Zie en daarom stel ik voor dat we het systeem uit de negentiende eeuw afschaffen dat Provinciale Staten de Eerste Kamer kiezen. We moeten de bevoegdheid terugleggen bij de mensen. Inwoners van een provincie kiezen twee of drie Eerste Kamerleden. Laten we vanaf 2023 lievelingskoekjes gaan bakken.