Foto: De stenen herinnering aan Martin Bucer in de Thomaskirche in Straatsburg

Het is vakantietijd. Een periode om over de grenzen te kijken. Ik trok door Duitsland (en een piepklein stukje Frankrijk) en keek hoe kerk en publiek leven daar elkaar ontmoetten. Wie het aardig vindt, kan een paar indrukken meelezen. Hieronder een bezoek aan Straatsburg.

Straatsburg herdenkt komst van Bucer naar Elzas 500 jaar geleden

Martin Bucer wordt wel gezien als de kerkreformator van de Elzas. Alle reden voor de kerken in de regio om herinneringen aan hem levend te houden. Dit jaar gedenken ze dat Martin Bucer precies 500 jaar geleden neerstreek in Straatsburg (tegenwoordig een Franse stad, vlakbij de Rijn, met Kehl op honderd meter afstand aan de Duitse kant van de Rijn) om daar tot 1549 een stempel te zetten op de Reformatie.

Martin Bucer werd in 1491 in Schlettstadt geboren. Hij studeerde in Heidelberg, waar hij onder de indruk raakte van Erasmus en in 1518 ook Martin Luther ontmoette. Het stempelde zijn leven.

Martin Bucer belandde in Straatsburg in 1523. De Duitstalige stad werd spoedig een middelpunt van vernieuwende activiteiten. Nauw samenwerkend met het stadsbestuur, slaagde Bucer er in de bevolking geleidelijk te winnen voor de nieuwe leer. Bucer preekte, schreef commentaren en ontwierp eigen vormen van eredienst met veel aandacht voor gemeentezang. Bucer spande zich in om tegenstellingen tussen richtingen te overbruggen.
Van 1538 tot 1541 werkte Johannes Calvijn in Straatsburg onder de Franstalige geloofsvluchtelingen. Hij leerde veel van Bucer. 

Het is precies 500 jaar geleden dat Martin Bucer in Straatsburg kwam. De Thomaskerk besteedt daar aandacht aan. Daarbij benadert men het protestantisme niet als doel in zichzelf maar vanuit de ontmoeting met andere christenen. Een reeks van bezinningen werd ingezet op 30 mei 2023 met een rondetafelgesprek over 'Réformer d’haut ou rénover d'en bas? Daaraan nam ds. Christian Krieger deel, president van de federatie van protestantse kerken in Frankrijk (tot voor kort ook voorzitter van de Europese Kerkenconferentie) en pastor Michl Wackenheim, oud aartspriester van de kathedraal van Straatsburg. 

Dat protestanten ondanks de inspanningen van Bucer in Straatsburg niet de boventoon voeren, merk je als je de protestantse hoofdkerk bezoekt, de St. Thomaskerk. ‘De tweede kerk van Straatsburg’, geeft men zelf toe, ‘ook qua schoonheid’. Daar kan je over twisten of lutherse kerken in schoonheid in de schaduw kunnen staan van rooms-katholieke kerken. In ieder geval staat er op de dag dat ik in Straatsburg ben een rij van vijftig meter die de kathedraal wil bezoeken met het beroemde uurwerk en bij de Thomaskerk, waar in de buurt Calvijn nog heeft gewoond, kan je zo naar binnen.

Als je het Europees Parlement in Straatsburg bezoekt, met de vergaderruimte die doet denken aan het Capitool in Rome en de verschillende kantoorcentra waaruit de hoop spreekt dat Frankrijk met behulp van Duitsland wellicht ooit de Brusselse gebouwen naar de Elzas weet te halen, vind je wel foto’s van bezoeken van de Romana aan het Europees Parlement, maar niet van bezoeken van de andere kerken. Zowel paus Johannes Paulus de Tweede als de huidige paus Franciscus bezochten het parlement. Franciscus hield er een toespraak waarin hij aandrong op ruimte voor vluchtelingen en waarbij de honderden afgevaardigden hem staande een ovatie gaven.

In de tijd van Bucer waren er nog volop spanningen in de Duitse deelstaten tussen rooms-katholieken en protestanten. De onzekerheid noopte hem in 1549 Straatsburg te verlaten. Hij belandde in Engeland en werd hoogleraar in Cambridge. Ook in die tijd hadden ontwikkelingen een boven-nationaal karakter. Thomas Cranmer vroeg Bucer om advies betreffende het Book of Common Prayer, een belangrijke liturgische uitgave voor de Kerk van Engeland, de Anglicaanse Kerk. Tot zijn dood in 1551 woonde Bucer in Engeland.

Foto onder: zicht op de Thomaskerk in Straatsburg waar de protestantse gemeenschap bij elkaar komt