Solidariteit heeft toekomst
‘Ja, je hebt de landelijke kerk nodig als partner in de toekomst’. Tijdens de ring Enschede kozen de bezoekers in grote meerderheid voor deze stelling bij de vraag; ‘Is de landelijke kerk zinvol voor u in de toekomst’. Het was een duidelijk signaal dat men zich onderdeel weet van een breder kerkverband. ‘Je hebt de landelijke kerk ook praktisch nodig voor allerlei zaken’, verduidelijkte iemand.
De ringvergadering vond plaats op 10 december in de Ontmoetingskerk in Enschede. Na een maaltijd van de kerngroep was er een ringvergadering waar Klaas van der Kamp als classispredikant inging op het thema ‘De kerk van de toekomst’. Het begon met een vier-hoeken-spel. Klaas legde de groep enkele stellingen voor en men moest kiezen uit vier mogelijke antwoorden. Je ziet dan in een oogopslag hoe de meningen liggen in een regio. Op de vraag naar de zin van het landelijk kerkverband scoorde als tweede de stelling: ‘Je hebt het landelijk verband nodig, maar zo zuinig mogelijk’. Desgevraagd naar de keus gaf iemand aan dat het niet zozeer een zuinigheid van geld betreft, maar een zuinigheid van regels. Er mag best worden uitgegaan van de goede trouw van mensen.
Een andere vraag luidde: ‘Waar ligt het accent voor u bij de kerk van de toekomst’? De overgrote meerderheid koos voor: ‘Op dienen en diaconaat’. Een goede tweede was: ‘Op educatie en ontwikkeling’. Zeer bescheiden scoorde bij deze stelling: ‘Op het gebed en de lofprijzing’. De classispredikant zou later in zijn betoog een lans breken voor deze laatste stelling. ‘Bijna alles wat een kerk doet, gebeurt ook elders, maar dat geldt niet voor lofprijzing en gebed. Dat is typisch iets van de kerk zelf’.
Op de vraag ‘Waar krijgt de gemeente vooral structuur in de toekomst’? reageerden de meeste mensen met: ‘Samenvallend met wooneenheid (dorp, wijk, stad)’. Van der Kamp verwees naar de dissertatie van Jacobine Gelderloos die in zekere zin een trendbreuk aanreikt door te pleiten voor de waarde van stenen. De stenen doen er toe. Zeker in een dorp waar de kerk niet alleen een gebouw is in het hart van het dorp, maar ook staat voor de vitaliteit van de leefgemeenschap.
Na een inleiding van Van der Kamp waren er vragen. Iemand reageerde: ‘Ik herken de aandacht voor levensvragen en solidariteit. Het zijn precies de thema’s die ik bij een begrafenis aangereikt krijgt. Mensen zoeken beleving’. Een andere reactie was: ‘Hoe presenteer je je als kerkelijke gemeenschap naar de burgerlijke overheid?’ Van der Kamp noemde het van belang als kerk met de overheid in gesprek te zijn; dat geldt des te meer nu diverse sociale wetten een decentrale invulling krijgen. ‘Zou het lukken om diverse generaties opnieuw bij de kerk te betrekken?’, vroeg een derde. Op dat punt reageerde Van der Kamp terughoudend. Hij sprak van een breuk en een nieuwe vorm van kerkzijn, zoals je in de christelijke en joodse gemeenschap meer breuklijnen kunt aanwijzen, die geleid hebben tot een totaal nieuwe invulling van het kerkzijn. ‘Ik herken het onderscheid in het profane en het heilige van de kerk; en zie een directe parallel naar de manier waarop de tempel was ingericht’, reageerde iemand in de lijn van het betoog.
De ring sprak af dat men elkaar tenminste een keer per jaar wil ontmoeten rond een thema. De jeugd is als eerste thema aangewezen.
Foto: De ringvergadering werd afgesloten met een kort liturgisch moment in de kerk
Onder: foto's die onderdeel waren van de powerpoint waarmee de presentatie gepaard ging.
Vier pastores in Enschede leverden een bijdrage aan het programma tijdens de bevestiging van ds. Oane Reitsma. Na afloop van het optreden was er een collectief vier-moment. De classispredikant haalde het moment aan als teken van collegialiteit. In de nieuwe kerkelijk structuur wordt dat collegiale samenwerken nog belangrijker dan in het verleden.
De Ontmoetingskerk in Enschede is een goed voorbeeld van de toekomstige kerk. Er is naast de kerk een ruimte ontmoetingszaal gecreëerd met een keuken direct bij de tafels, stoelen en statafels. Zo krijgt de ontmoeting en de ontvangst van mensen meer ruimte; en niet te vergeten de maaltijd en het diaconaat.
De studie van Jacobine Gelderloos maakt duidelijk dat ook de stenen belangrijk zijn. Het is zaak, zo betoogt zij, om de kerk aansluiting te laten vinden bij een woonkern. De vragen van de gemeenschap mogen een plek krijgen in de kerk. De overgrote meerderheid van de bezoekers van de ring was het daar overigens mee eens.
De breukvlakken in de geloofsgemeenschap zijn op diverse momenten in de geschiedenis aan te wijzen, aldus de classispredikant. Hij noemde onder meer de overgang van de familiesamenleving naar het volk Israël dat uit Egypte vertrok. Het toevallige heiligdom van de aartsvaders maakte plaats voor een georganiseerd geestelijk leven rond de ark.
Wie wil zien hoe het geloof tegenwoordig een plek krijgt, kan de vormgeving van Happinez en Rebible bekijken. Over klassieke tekst krult een nieuw authentiek verhaal.
De Protestantse Kerk heeft zo'n honderd pioniersplekken uitgezet om te verkennen hoe het kerkzijn in de toekomst gestalte kan krijgen. Eén voorbeeld is de massagetechniek die Tjitske Volterink uit Hilversum gebruikt.