Polycarpus uit Glane

Meer dan de helft van de Syrisch-Orthodoxe parochies is te vinden in Overijssel. Duizenden orthodoxe christenen wonen met name in het oostelijk deel van Overijssel. Dat maakt de uitgave van het boek ‘In Gesprek met Mor Polycarpus’ van Jaap van Slageren uit Zwolle, geschreven in samenwerking met Salaam Somi, die de orthodoxie van binnenuit kent, des te interessanter.

Dr. Jaap van Slageren is voormalig missionair predikant en onderzoeker in Kameroen. Hij werkte onder meer als docent in Brussel en als secretaris bij de Nederlandse Zendingsraad. Hij houdt van schrijven en het is geen wonder dat hij de gave voor schrijven blijft inzetten ten dienste van de kerk. In zijn jongste uitgave (isbn 978-90-5047-075-9) geeft hij een biografie van Polycarpus, de aartsbisschop van de Syrisch-orthodoxe kerk in Nederland.

Meer dan andere orthodoxe kerken nog, staan de Syrisch-Orthodoxe Kerken open voor oecumenische relaties. Zij hebben als enige orthodoxe kerk de dooperkenning getekend die door onder meer de protestantse kerk wordt onderschreven. Dus mensen die in de protestantse kerk zijn gedoopt hoeven niet opnieuw gedoopt te worden in deze orthodoxe parochie. Dat is van elementair belang voor de regio, als je beseft dat de  meeste parochies in Overijssel te vinden zijn; het gaat om de plaatsen: Hengelo (twee parochies), Enschede (twee parochies), Oldenzaal en Rijssen. Ze hebben verder een klooster in Overijssel (Glane) en nog eens drie parochies in Amsterdam. Er zijn in totaal ongeveer 25.000 Syrisch-Orthodoxen in ons land.

Jaap van Slageren legt in zijn biografie uit hoe Polycarpus invulling geeft aan de oecumene. ‘Het gaat niet om eenheid als een soort fusie van Kerken. De ware eenheid impliceert respect voor de ander, ook voor andere tradities en overtuigingen die eigen zijn aan iedere Kerk. De verschillende tradities moeten met elkaar in gesprek zijn en elkaar complementeren. Dat is heel belangrijk om het christendom te versterken en toekomst te geven. Immers, als wij letten op de verschillende kerktradities die we in de wereld tegen komen, zoals de rooms-katholieke, de oosters-orthodoxe en de oriëntaals-orthodoxe tradities, dan blijkt dat allen over bijzondere kenmerken beschikken. Zo onderscheid de Syrisch-orthodoxe Kerk zich van de andere Kerken door haar taal (Aramees), poëzie, symbolen, gedachtepatronen, liturgische vormen en monastieke ervaringen’.

Bij discussies in de Raad van Kerken bracht de Syrisch-Orthodoxe Kerk vaak een bijzonder orthodox geluid in. Als het gaat over vrouwen heeft men net als andere orthodoxe kerken een terughoudende visie over vrouwen in combinatie tot het ambt. In emancipatoire zin spelen ze wel een stimulerende rol in de eigen gemeenschap. Polycarpus wijst er in dat verband op dat de heilige Efrem, één van de grondleggers van de kerk uit de vroege kerk, vrouwenkoren heeft gecreëerd om de lof te zingen voor de Heer, wat in zijn dagen heel opmerkelijk was, omdat Paulus in de eerste brief aan de Korintiërs zegt dat vrouwen behoren te zwijgen in de gemeente.

Jaap van Slageren haalt in de bijlagen het werk aan van de Syrische dichter Jacob van Sarog (451-521), refereerde daaraan toen hij schreef: ‘De wijze Mozes zorgde ervoor dat maagdelijke vrouwen niet achterwege bleven in gepaste lofprijzing; ook de gezegende Efrem, die voor de vrouwen een tweede Mozes werd, leerde hen lof te zingen met de zoetste melodieën’. Efrem, die de lofprijzing beschouwde als een essentiële factor in het leven van elke gelovige, zag dat het niet goed was dat vrouwen daaraan niet meededelen. Daarom besloot hij dat ook vrouwen God zouden prijzen en Hem verheerlijken met hun zoete stemmen. Hij componeerde hymnen speciaal voor vrouwen en leerde hen nieuwe liederen te zingen waarin zij hun diepste gevoelens konden uiten.

Jacob van Sarog dicht: ‘Een nieuw schouwspel: vrouwen verkondigen het Evangelie / en kijk: zij worden leraressen genoemd in de kerken! / Uw onderwijs staat in het teken van een heel nieuwe wereld, / want daar, in het Koninkrijk, zijn mannen en vrouwen gelijkwaardig’.

Foto's: 
Boven de omslagfoto met Polycarpus (rechts)
Onder twee foto's uit de uitgave, genomen toen de Syrisch-Orthodoxe Kerk in Enschede zich sterk maakte voor de positie van de christenen in Syrië. Op de onderste van de twee kunnen scherpe ogen de voormalige algemeen secretaris van de Raad van Kerken herkennen naast Polycarpus.