Landelijk scriba als voorganger 

‘Wat is dit? Hangt dat ook bij jullie thuis? Zijn dit de kleuren van Overijssel, Drenthe of Friesland?’ Dominee René de Reuver, scriba van de landelijke Protestantse Kerk, was zondag 23 februari de gastvoorganger van de protestantse gemeente in Steenwijk. Hij sprak met acht kinderen voor in de kerk over de stola, die hij over zijn zwarte toga droeg. Een veelkleurige sjaal is het. Het kleinood komt uit Ghana, zo verklapte René de Reuver. ‘Soms denk je: Ik ben de enige die naar de kerk gaat. Maar deze sjaal herinnert me er aan dat er over de hele wereld mensen naar een kerk toegaan. In Den Haag waren er veel mensen die niet hier zij geboren. Die kennen van huis uit dit soort kleuren. Daarom draag ik deze stola. Zij herkennen de kleuren. En ik krijg als het ware een knipoogje van God als Hij tegen me zegt: ‘Jij bent niet de enige’.

Door op zondagochtend vroeg uit de veren op te staan bracht de scriba van de landelijke kerk op zijn manier een bijdrage aan het verkleinen van de afstand tussen landelijke organisatie en plaatselijke kerk. ‘Hij hoeft dit niet te doen’, zo stond er vooraf in het kerkblad, het hoort niet per definitie bij zijn functie. Maar het maakt de kerk op een prettige manier bereikbaar en dichtbij als iemand uit het landelijke netwerk voorgaat bij gebed en prediking in een lokale dienst.

De Reuver volgde een herkenbare liturgie. In een gebed om ontferming bad hij voor ontheemden, mensen die bij te veel regen, zoals op de zondag dat De Reuver voorging in de noordelijke vestingstad, of bij te veel zon, zonder dak boven hun hoofd leefden. Er waren twee schriftlezingen, beide over Mozes; één uit Exodus 2: 11-25 en één uit Handelingen 7: 20-29. Een lector verzorgde de lezingen. De Bijbel was aan het begin van de viering opengelegd op de lessenaar door één van de kinderen, die ook de paaskaars had aangestoken. René de Reuver koos als leidmotief ‘geraakt worden’. Hij refereerde daarbij aan het geraakt worden van Mozes in vers 12 en aan het geraakt worden van God in vers 24.

Hij leidde de verkondiging in met enkele vragen. Wat raakt je? Wat houd je bezig? En vervolgens als je geraakt bent: hoe ga je daarmee om? Vervolgens kwam hij bij drie scenes in het leven van Mozes: een scene waarbij Mozes geraakt wordt door het lijden van het joodse volk. Hij krijgt er oog voor als hij veertig jaar is. Het getal veertig doet even denken aan de veertigdagentijd, die binnenkort inzet. En het doet denken aan de midlife, als je volwassen bent en een balans opmaakt. Bij Mozes resulteert het in interesse in zijn volk, ja om meer dan dat: Hij bekommert zich om de mensen. Al gaat hij in zijn gedrag nogal driest te werk: Hij slaat een Egyptisch opziener dood. Hij laat zich leiden door ongebreidelde agressie. 

In een tweede scene moet hij vluchten. Hij belandt in Midian. Daar neemt hij het op voor zeven herderinnen die wreed bij een bron aan de kant worden gezet door zeven herders. Je merkt aan de nuance van de tekst, dat Mozes wijzer is geworden. Hij gaat de herders niet te lijf, zoals hij de Egyptenaar doodsloeg. Hij weet op de één of andere manier overwicht uit te drukken en de vrouwen te helpen.

In een derde scene gaat het vervolgens over God zelf, die met ontferming geraakt wordt als Hij het lijden van zijn volk ziet. God ziet de mensen lijden en ‘kent ze’, een woord dat verwant is aan het ‘bekennen’ in de bijbel, waarmee Gods identificatie met zijn volk wordt uitgedrukt.

Zo is onze God, sloot De Reuver de overdenking af, Hij kent onze diepste noden, Hij sterft er voor aan een kruis. ‘Moet iemand onrecht lijden, de Heer staat aan zijn kant’ (Psalm 146a).

De protestantse gemeente Steenwijk heeft enige tijd terug bewust gekozen voor het aanhouden van de Grote Kerk. De stoelen zijn in een halve cirkel om het liturgisch centrum geplaatst. Parallel is een open ruimte gecreëerd waar statafels staan en men koffie drinkt na de dienst. Enkele grote schermen laten beelden zien van de videorecorder die live de predikant volgt op het liturgisch centrum en op de preekstoel. De kinderen gaan onder de dienst naar de nevendienst die plaatsvindt in het verenigingsgebouw aan de kant van het plein. Ze nemen afscheid met een YouTube-filmpje ‘Diep diep diep als de zee’. En ze komen met de kinderen van de oppas terug kort voor de zegen.

Na afloop is er gelegenheid om nog even met de landelijke scriba door te praten. Over de vreugde van het gemeentezijn. Over de zorgen voor de aankomende generatie. Over de vacature in de gemeente. Eén van de gemeenteleden vraagt of je zo’n scriba van een landelijke kerk ook kunt beroepen. ‘Dat kan wel, weet een ander, hij is gewoon dominee, maar er is weinig kans dat iemand uit zijn verantwoordelijkheid stapt en definitief afreist naar Steenwijk’. Het blijft bij één keer. En bij het besef dat een landelijk functionaris uiteindelijk ook nu al een beetje ‘van de plaatselijke gemeente’ is.

Foto's: 
Boven ds. René de Reuver in gesprek met de kinderen. 
Onder koffiedrinken na afloop van de dienst.

Eerdere kerkdiensten waarover is geschreven: 

Rijssen de Ark
Kampen Open Hof
Zwolle Stadshagen
Zwolle Jeruzalemkerk
Urk (GKN)
Genemuiden (NHK)
Kampen pioniersplek
Genemuiden (GKN)
Welsum
Balkbrug
Hengelo
Zalk
Mastenbroek
Almelo 
Wierden
Ens
Wilsum
Enschede
Gramsbergen
Rijssen Sion
Delden
Almere
Bant