Nieuw publiek leiderschap

De provincie Overijssel voert een intrigerende discussie, die ook relevant is voor de kerk. Het gaat om de vraag wanneer iemand adequaat leiderschap aan de dag legt. Het gaat niet zozeer om mensen die op belangrijke brieven een handtekening zetten. Het heeft eerder te maken met mensen die een agenderende, inspirerende en mobiliserende rol in de samenleving vervullen. Het trendbureau Overijssel maakte er een podcast over in negen delen van ongeveer een half uur.

De vraag naar nieuw leiderschap is alleszins van belang voor de kerken. Predikanten en pastores merken dagelijks dat de oude invullingen, die gebaseerd zijn op institutionele vanzelfsprekendheid, niet meer aansluiten bij de praktijk. Er zijn nieuwe invullingen nodig, die te maken hebben met elan, visie en charisma. Het aantal boeken en artikelen over leiderschap in christelijke kring neemt dan ook toe.

Toen twee jaar geleden classispredikanten werden aangesteld is expliciet geformuleerd in de vacatures dat er sprake zou moeten zijn van een vorm van geestelijk leiderschap. De classis Overijssel-Flevoland heeft dan ook dat thema als rode draad geformuleerd voor de bezinning en in een recente update van het beleidsplan is het thema hernieuwd onder de aandacht gebracht (klik hier).

Het thema speelt dus ook in maatschappelijk-politieke kringen. De provincie Overijssel heeft een werkgroep ingesteld voor de verkenning van wat heet ‘Nieuw Publiek Leiderschap’. Een aantal strategen en bestuursadviseurs hebben samen met het Trendbureau Overijssel hun visie onder woorden gebracht van wat publiek leiderschap inhoudt.

Greta

Koen Castelein (bestuursadviseur van de commissaris van de koning in Overijssel) stelt in een blog het oude leiderschap tegenover nieuw publiek leiderschap. Instituten leggen veel nadruk op de publieke legitimatie van leiderschap. Castelein tekent oude leiders als mensen die een voorliefde hebben voor de goede procesgang. Daarbij kan het doel gemakkelijk uit het oog worden verloren. Dat kan anders, meer doelgericht. Castelein plaatst de premier van Luxemburg tegenover Greta Thunberg. Hij schrijft: ‘Great Thunberg heeft meer invloed op de aanpak van het klimaatprobleem dan de premier van bijvoorbeeld Luxemburg. Terwijl deze laatste beschikt over de traditionele ‘instrumenten’ van een publiek leider. Dat toont aan dat in principe iedereen beschikt over de mogelijkheid een leider te zijn. Mits hij een agenderende, inspirerende en mobiliserende rol wil en kan vervullen op een vraagstuk waarbij de samenleving als oplossing wordt gezien om een doel te bereiken. Ook ambtenaren kunnen dus leiders zijn. Misschien niet een gebruikelijke taakopvatting van een ‘diender van het publieke belang’, maar de huidige vraagstukken vragen ook niet om gebruikelijke antwoorden’.

Toom eenden

Het trendbureau Overijssel heeft een podcast gemaakt over nieuw publiek leiderschap. Daarin interviewt Sandra Rottenberg vier institutionele leiders (bijvoorbeeld wethouders) en vijf informele leiders. De teneur is eenduidig: er vindt een verschuiving plaats van formeel leiderschap naar informeel leiderschap. Van ambtenaar naar influenzer. Vandaar de titel ‘Wilde eenden’. Dat refereert aan een Chinees gezegde: 'Niet het gekwaak, maar het vliegen van de wilde eend, doet een toom eenden opvliegen en volgen’.

Traditioneel is een leider een wijze man of vrouw die wijsheid in pacht heeft. Een betweter. Iemand die het allemaal weet. Dat is niet de bedoeling als het gaat over nieuw leiderschap. De podcast zegt het in een one-liner: ‘Voor de invulling van een ambt heb je niet meer nodig dan moedermavo en drie danslessen’. Er is veel meer wisselwerking nodig met mensen aan de basis. Het gaat om andere competenties, onder meer het vermogen social media te gebruiken, van rol te kunnen wisselen, open te staan voor kritiek. Je ziet dan ook dat er nieuwe informele leiders opstaan, die eigen deskundigheid inbrengen en een eigen netwerk. De podcast heeft daar specifiek jargon voor: expertpower en referentpower. Expertpower heeft met kundigheid te maken. Referentpower blijkt bijvoorbeeld uit het aantal volgers dat je hebt. Je hebt mensen die er voor betaald worden en mensen die het doen.  

Voor de podcast: klik hier.