Commissaris: 'Help elkaar een handje'

We gaan toe naar een situatie dat de kerken verruiming van de mogelijkheden krijgen om diensten te beleggen. Ik wil u oproepen: laten we niet de grenzen opzoeken naar wat wel of niet past, maar laten we ruimhartig blijven bij wat past binnen de grenzen. Ik wil u vragen om op elkaar te letten, en ook op de mensen in uw eigen straat, in uw eigen buurt, in uw eigen dorp. Soms kan je zelf een handje helpen, soms is het belangrijk knelsituaties te signaleren richting gemeente of hulpinstellingen. Ik hoop dat we ook in de toekomst een provincie van naoberschap zijn.

Woorden van die strekking sprak commissaris Andries Heidema in een videoboodschap, die hij op verzoek van de protestantse classis Overijssel-Flevoland voor vertegenwoordigers van plaatselijke gemeenten van diverse denominaties heeft ingesproken. De protestantse kerkenraden en pastores en de oecumenische partners hebben met de e-flits inmiddels kennis kunnen nemen van de videoboodschap (klik hier).

Vertegenwoordigers van de classis kwamen eerder deze maand, op 5 juni, in een digitaal overleg bijeen met de commissaris van de koning in Overijssel Andries Heidema en met de chef van het kabinet Eiko Smid. Vanuit de classis namen deel aan het gesprek: de preses van de classis Hans van Solkema, de eerste scriba Jan Dirk Wassenaar en de classispredikant Klaas van der Kamp.

Andries Heidema prees de creativiteit van de kerken in de achterliggende periode. ‘Het functioneren van de gemeenschap leek wel stil te staan’, zo memoreerde hij. ‘Gelukkig zijn er creatieve oplossingen bedacht om eredienst vorm en inhoud te geven’. Hij signaleerde, dat de kwaliteit van de onlineverbindingen in de achterliggende tijd is verbeterd. En hij stelde optimistisch: ‘Inmiddels zijn de onlinediensten vormgegeven op een manier dat Hilversum er een puntje aan kan zuigen. Daarmee wordt bereikt dat het een blijvertje is’.  

Net als de vertegenwoordigers van de kerk tijdens de digitale ontmoeting sprak de commissaris met waardering over de houding van RTV-Oost die de kerken ruimte biedt om op zondagochtend gedurende de coronacrisis registraties van kerkdiensten in de publieke ruimte te presenteren.

Tijdens het digitale overleg spraken kerk en overheid verder over de ervaringen tijdens de coronacrisis. De veiligheid van mensen vraagt om een offer van onder meer de kerken, zo stelde de kerkelijke vertegenwoordiging. De kerkgebouwen zitten al vanaf half maart dicht; er worden geen reguliere kerkdiensten gehouden. Alles gaat online en sinds 1 juni is er een beperkte toegang voor maximaal 30 mensen, en straks per 1 juli voor 100 mensen. Er is geen ruimte voor gemeentezang vanwege het besmettingsgevaar.

De provinciale overheid en de vertegenwoordigers van de kerk benoemden enkele plaatsen waar de crisis sterk werd ervaren. Afgesproken werd dat de commissaris een videoboodschap zou inspreken die naar de kerkenraden en de oecumenische partners zou gaan, bedoeld als bemoediging voor de mensen. Een ieder realiseert zich dat er nog een hele weg is te gaan en de discussies nemen toe doordat er een gedeeltelijke ontsluiting is. Mensen gaan dan al gauw vergelijken en genomen beslissingen bediscussiëren.

In het overleg kwamen nog meer thema’s aan de orde. Het ging onder meer over het monumentenbeleid, c.q. subsidies voor onderdelen van monumenten (klokken). Het thema armoede kwam aan de orde in relatie tot de armoedebarometer die de kerken eerder naar buiten brachten. De gesprekspartners realiseerden zich dat de coronacrisis een nieuw appel doet op solidariteit.  

In het gesprek kwam tenslotte de dorpskerkbeweging aan de orde. De insteek van de kerken loopt parallel aan de inzet van de overheid, die ook aandacht heeft voor de vitaliteit van de dorpsgemeenschappen.

Afgesproken werd dat de Kring van Kerken Overijssel, die op 30 september bij elkaar komt in Deventer (als de coronacrisis het toelaat), in 2021 welkom is in het provinciehuis. De commissaris zal dan ook deelnemen aan (een deel van) het gesprek.

Middeleeuwse klokken

Het gesprek met de commissaris en de chef van het kabinet paste bij het beleid van de classicale vergadering, waarbij wordt ingezet op goede contacten met de provinciale overheden van Overijssel en Flevoland. Met het oog daarop zijn de afgelopen jaren al meer gesprekken gevoerd, ook met gedeputeerden en ambtenaren. Soms is er aanleiding om voor deze of gene beleidsmatige kwestie aandacht te vragen.

Zo heeft ds. Jan Dirk Wassenaar, de eerste scriba, op 17 juni ‘ingesproken’ tijdens een vergadering van de Statencommissie Sociaal & Cultuur in het provinciehuis te Zwolle. Aan de orde was de conceptversie van de Cultuurnota 2021-2024. Wassenaar sprak zijn waardering uit voor de subsidieregeling ‘Het verhaal van Overijssel’.

In het conceptnota wordt gesproken over toespitsing op kleine initiatieven, waar veel voor te zeggen is. De afgelopen jaren is veel geld naar grote projecten gegaan. In dat kader ging Wassenaar in op de drempel van 6% van de herbouwwaarde van monumenten in de ‘gewone’ subsidieregeling, een norm die in Overijssel geldt. Als gevolg daarvan komen kleine projecten vaak niet voor subsidie in aanmerking. Hij illustreerde dat aan het voorbeeld van de middeleeuwse klokken in de toren van de protestantse kerk van Hellendoorn, die dringend restauratie behoeven: de inschatting is dat ze binnen tien jaar zullen scheuren. De verzekerde waarde van de toren bedraagt ongeveer bijna 3 miljoen euro. Als gevolg van de drempel van 6% - in dit geval bijna 180.000 euro – zal er nooit provinciaal geld voor de restauratie van de klokken komen.

Er zijn provincies, bijvoorbeeld Friesland, waar die drempel niet geldt. Daar hebben de klokken een status aparte, waardoor die voor een heel groot deel met provinciale steun gerestaureerd kunnen worden. Overigens hebben de Staten twee jaar geleden tot zo’n status aparte voor orgels die onderdeel van een rijksmonument zijn, besloten. Wassenaar pleitte ervoor om dat ook voor de klokken zo te regelen.

Beleid

Het contact met de provinciale overheden behoort bij de thema’s die in het beleidsplan van de classis aan de orde komen. Tijdens een recente evaluatie van het beleidsplan adviseerde de werkgroep: ‘Het door ontwikkelen van een netwerk met publieke instellingen tot een cultuur’. De classicale vergadering heeft die aanbeveling overgenomen en zoekt naar wegen om kerk en overheid, c.q. samenleving op natuurlijke wijze met elkaar te verbinden.

Foto's: 
Boven Andries Heidema tijdens de videopresentatie 
Onder Jan Dirk Wassenaar tijdens het inspreken op de cultuurnota